Nauka zawodu w systemie dualnym
Pod pojęciem nauki zawodu w systemie dualnym rozumiana jest nauka zawodu odbywająca się równolegle w zakładzie pracy i w szkole zawodowej. Warunkiem podjęcia nauki zawodu w systemie dualnym jest zawarcie „umowy o naukę zawodu“ (w Niemczech „Berufsausbildungsvertrag”, a w innych krajach lub regionach niemieckojęzycznych tj. w Austrii, Szwajcarii oraz we włoskim Tyrolu Południowym „Lehrvertrag”) z zakładem pracy.
Nauka tego zawodu jest oferowana w specjalnościach: budowa maszyn, mechanika precyzyjna, produkcja narzędzi lub technika obróbki skrawaniem.
Mechanicy precyzyjni wykonują metalowe, precyzyjne części konstrukcyjne maszyn oraz precyzyjnych urządzeń mechanicznych i montują je w kompletne, działające jednostki. Dokonują przy tym również montażu elektronicznych komponentów techniki pomiarowej i regulującej. Często korzystają w tym celu z obrabiarek sterowanych komputerowo, ale częściowo wykonują prace również ręcznie. Planują procesy robocze, ustawiają obrabiarki i poddają metale procesom obróbki skrawaniem, takim jak toczenie, frezowanie, wiercenie, szlifowanie i gładzenie. Następnie poddają ocenie efekty pracy i sprawdzają przykładowo, czy zachowane zostały wymagane tolerancje wymiarów. Ponadto montują wykonane części maszyn i urządzeń, dobierają ich ustawienia zgodnie z przeznaczeniem oraz udzielają instrukcji obsługi. Dodatkowo zajmują się również konserwacją i naprawą urządzeń mechaniki precyzyjnej.
Mechanicy precyzyjni mają głównie następujące zadania:
- Obsługa sterowanych komputerowo obrabiarek i systemów produkcyjnych:
· dobór, montaż i ustawienie odpowiednich narzędzi,
· układanie i wprowadzanie programów sterujących,
· zakładanie surowego elementu na maszynę, przeprowadzanie testów, nadzorowanie procesów produkcyjnych,
· dokonywanie pomiarów kontrolnych, w razie potrzeby korygowanie odchyleń oraz usuwanie błędów.
- Wykonywanie prac konserwacyjnych:
· lokalizowanie i usuwanie błędów i zakłóceń,
· utrzymywanie w stanie sprawności maszyn, urządzeń, przyrządów i systemów łącznie z układami sterowania i regulacji.
- Rozruch maszyn i systemów u klienta:
· montaż, instalacja i rozruch maszyn, urządzeń, przyrządów i systemów łącznie z układami sterowania i regulacji,
· udzielanie instrukcji klientowi,
· demontaż starych urządzeń.
- Planowanie, przygotowywanie oraz sterowanie wykonaniem zadań i procesów roboczych w zespole, uzgodnienia z osobami odpowiedzialnymi za prace poprzedzające i następujące po wykonywanych przez nich czynnościach oraz z klientem
- Analizowanie rysunków technicznych oraz innych elementów dokumentacji technicznej
- Wykonywanie prac tokarskich i frezerskich, w razie konieczności również ręcznie
- Kontrola jakości z wykorzystaniem suwmiarek, śrub mikrometrycznych, szablonów i urządzeń do pomiarów właściwości obrabianej powierzchni
Poza tym do ich zadań należy również:
- stosowanie norm i zaleceń mających na celu zapewnienie jakości produktu, wnoszenie wkładu w ciągłą optymalizację procesów roboczych w zakładzie,
- kontrolowanie i dokonywanie oceny efektów pracy,
- przestrzeganie wymogów jakościowych, realizowanie założeń zakładowego systemu zarządzania jakością, współuczestniczenie w procesie ciągłej poprawy jakości.
Niemiecki zawód Mechanik precyzyjny (nazwa niemiecka: Feinwerkmechaniker/-in) jest częściowo porównywalny z polskim zawodem:
W systemie dualnym placówką szkoleniową jest przede wszystkim zakład pracy. Dodatkowo istnieje obowiązek uczęszczania do szkoły zawodowej (szkoły zawodowe w Brandenburgii nazywane są "Oberstufenzentren" czyli "Zespoły szkół ponadpodstawowych"). Zakład pracy w którym ma być zatrudniony uczeń informuje go, w której szkole w regionie jest prowadzona nauka jego zawodu.
Oberstufenzentrum Dahme-SpreewaldZasadniczo – tak jak w przypadku wszystkich zawodów wyuczonych na tym poziomie, określonych w niemieckiej Ustawie o kształceniu zawodowym [Berufsbildungsgesetz] lub Ustawie o rzemiośle [Handwerksordnung], nie ma żadnych, prawnie obowiązujących warunków odnośnie konieczności wcześniejszego ukończenia określonego poziomu kształcenia szkolnego lub zawodowego.
Przedsiębiorstwa przyjmują przeważnie kandydatów do nauki zawodu mechanik precyzyjny legitymujących się posiadaniem niższego poziomu wykształcenia wg klasyfikacji niemieckiej, odpowiadającego ukończeniu Hauptschule.
Nauka zawodu trwa 3,5 roku.
Po spełnieniu określonych warunków możliwe jest skrócenie okresu nauki zawodu.
Podczas zawodowego kształcenia podstawowego w pierwszej części nauki zawodu:
- w jaki sposób odczytuje się i stosuje dokumentacje techniczne, w szczególności instrukcje przeprowadzania napraw i eksploatacji, katalogi, specyfikacje, tabele i wykresy,
- w jaki sposób, odpowiednio do zlecenia zamawia się i przygotowuje materiały, narzędzia i środki pomocnicze,
- jak w systematyczny sposób lokalizuje się przyczyny błędów i usterek jakościowych, jak można przyczynić się do ich wyeliminowania oraz jak się je dokumentuje,
- w jaki sposób sprawdza się dokładność kształtu obrabianych elementów,
- w jaki sposób dokonuje się pomiarów długości, zwłaszcza przy pomocy przymiarów kreskowych i suwmiarek, z uwzględnieniem systematycznych i przypadkowych błędów pomiaru,
- w jaki sposób dokonuje się pomiarów wielkości fizycznych i elektrycznych,
- w jaki sposób skleja się ze sobą obrabiane elementy i części konstrukcyjne z różnych materiałów z uwzględnieniem zaleceń technicznych,
- w jaki sposób dobiera się narzędzia odpowiednio do procesu obróbki i materiału,
- w jaki sposób, zgodnie z ogólnie obowiązującymi tolerancjami wymiarów, obrabianym elementom ze stopów żelaza i metali nieżelaznych nadaje się powierzchnię i formę przy pomocy spiłowywania i okrawania,
- w jaki sposób przepiłowuje się piłą ręczną blachy, rury i profile ze stopów żelaza i metali nieżelaznych oraz z tworzyw sztucznych wg rysy traserskiej,
- w jaki sposób szlifuje się i przewierca obrabiane elementy lub części konstrukcyjne przy pomocy ręcznych narzędzi mechanicznych,
- w jaki sposób czyści się, konserwuje i chroni przed korozją środki produkcji,
- w jaki sposób należy przestrzegać zasad bezpieczeństwa dla maszyn i urządzeń elektrycznych,
- w jaki sposób, przy użyciu i bez użycia środków pomocniczych, montuje się i wymontowuje części i podzespoły konstrukcyjne zgodnie z zaleceniami i dokumentacja techniczną.
Podczas zawodowego kształcenia specjalistycznego w drugiej części nauki zawodu:
W specjalności budowa maszyn:
- w jaki sposób łączy się, spawa i tnie blachy i profile ze stali lub aluminium,
- w jaki sposób ustawia się, pozycjonuje, przymocowuje do podłoża, montuje oraz sprawdza i uruchamia maszyny i systemy urządzeń,
- czego należy przestrzegać przy doborze i stosowaniu, dźwignic, chwytaków i środków transportu.
W specjalności mechanika precyzyjna:
- w jaki sposób z podzespołów konstrukcyjnych montuje się urządzenia i systemy mechaniczne, elektromechaniczne i optyczne oraz jak dokonuje się regulacji ich ustawień,
- na co należy zwrócić uwagę podczas sprawdzania funkcjonowania podzespołów konstrukcyjnych oraz w jaki sposób dokonać ustawień parametrów mechanicznych i elektrycznych,
- w jaki sposób dokonuje się pomiarów ciśnień, objętości, temperatur oraz różnic ciśnień i temperatur przy pomocy elektrycznych, elektronicznych i optycznych urządzeń pomiarowych.
W specjalności produkcja narzędzi:
- czego należy przestrzegać podczas obróbki mechanicznej na obrabiarkach i jakie metody obróbki można wykorzystać,
- w jaki sposób montuje się narzędzia, przyrządy i formy oraz zabezpiecza swoje stanowisko pracy przed niebezpieczeństwem wypadku,
- w jaki sposób sprawdza się poszczególne funkcje i funkcjonowanie narzędzia jako całości.
W specjalności technika obróbki skrawaniem:
- w jaki sposób przygotowuje się mocowadła elementu obrabianego i narzędzia oraz jak zamocowuje się narzędzie,
- w jaki sposób dokonuje się oceny podatności elementów obrabianych na obróbkę skrawaniem oraz jak przeprowadza się proces obróbki skrawaniem,
- w jaki sposób wykonuje się elementy z różnych materiałów przy pomocy różnyh metod obróbki skrawaniem wg dokumentacji technicznej.
Poza tym uczniom przekazuje się np. informacje z następujących zakresów:
- jakie wzajemne prawa i obowiązki wynikają z umowy o naukę zawodu,
- w jaki sposób zorganizowane jest przedsiębiorstwo, w którym odbywają naukę zawodu oraz w jaki sposób funkcjonuje zaopatrzenie, produkcja, sprzedaż i administracja,
- w jaki sposób stosowane są przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
- w jaki sposób stosowane i przestrzegane są przepisy związane z ochroną środowiska.
Przedmiotem zajęć teoretycznych w szkole zawodowej są następujące działy tematyczne:
- Wykonywanie elementów konstrukcyjnych przy pomocy narzędzi ręcznych
- Wykonywanie elementów konstrukcyjnych przy pomocy maszyn
- Wykonywanie prostych podzespołów konstrukcyjnych
- Konserwacja systemów technicznych
- Wykonywanie elementów toczonych i frezowanych
- Programowanie i wykonywanie elementów na obrabiarkach sterowanych numerycznie
- Wykonywanie technicznych systemów cząstkowych
- Projektowanie i uruchamianie technologicznych systemów sterujących
- Utrzymywanie w sprawności jednostek funkcjonalnych
- Precyzyjna obróbka powierzchni
- Wykonywanie elementów i podzespołów konstrukcyjnych z tworzyw sztucznych
- Planowanie i organizacja skomputeryzowanego procesu wykonawczego
- Utrzymywanie w sprawności systemów technicznych
Zależnie od specjalności nauka zawodu obejmuje dodatkowo następujące działy tematyczne:
W specjalności budowa maszyn:
- Wykonywanie konstrukcji spawanych
- Montaż, demontaż i rozruch systemów technicznych
- Programowanie zautomatyzowanych systemów i urządzeń
W specjalności mechanika precyzyjna:
- Wykonywanie systemów mechaniki precyzyjnej
- Programowanie zautomatyzowanych systemów i urządzeń
W specjalności produkcja narzędzi:
- Wykonywanie narzędzi technikami obróbki ubytkowej
- Wykonywanie narzędzi do technik tłoczenia
- Wykonywanie narzędzi do technik formierskich
Podczas nauki zawodu mechanik precyzyjny, która z reguły realizowana jest w systemie dualnym, uczniowie odbywają zajęcia praktyczne w zakładzie pracy i teoretyczne w szkole zawodowej. Zajęcia w szkole zawodowej są realizowane częściowo w formie zblokowanej w klasach specjalnościowych i zajmują z reguły 20% łącznego czasu nauki zawodu. Ogólny wymiar godzin zajęć teoretycznych wynosi 1020 godzin.
Podczas nauki zawodu mechanik precyzyjny w systemie dualnym uczniowie odbywają zajęcia praktyczne w zakładzie pracy i teoretyczne w szkole zawodowej. Praktyczna część nauki zawodu zajmuje z reguły ok. 80% całego okresu nauki zawodu.
Nauka zawodu w zakładzie pracy jest dla ucznia bezpłatna, jednakże w związku z zajęciami w szkole zawodowej mogą powstać koszty związane z zakupem pomocy naukowych (np. literatury fachowej), koszty dojazdów lub zakwaterowania poza miejscem zamieszkania.
Po spełnieniu określonych warunków uczniowie mogą otrzymać stypendium na okres nauki zawodu [Berufsausbildungsbeihilfe, w skrócie BAB]. Informacji na ten temat udzielają odpowiednie terytorialnie Agencje d.s. Pracy. Na temat warunków otrzymania oraz wysokości możliwego stypendium informuje odpowiednia ulotka Federalnej Agencji d.s. Pracy oraz dostępny w sieci kalkulator stypendium na okres nauki zawodu [Berufsausbildungsbeihilfe-Rechner (BAB)].
Wynagrodzenie za okres nauki zawodu
Uczniowie pobierający naukę zawodu w systemie dualnym otrzymują wynagrodzenie za okres nauki. Kształtuje się ono przeważnie na poziomie określonym w układach taryfowych. Jego wysokość jest uzależniona od dziedziny gospodarki, z którą związany jest dany zawód (przemysł i handel, rzemiosło, itp.) oraz od konkretnej
Również miasto / region mają decydujący wpływ na wysokość wynagrodzenia w okresie nauki zawodu. Nadal istnieją również różnice między Niemcami Wschodnimi i Zachodnimi.
Przedstawione poniżej dane na temat wysokości wynagrodzenia są danymi orientacyjnymi i nie mogą być podstawą do jakichkolwiek roszczeń.
Uczniowie zawodu mogą otrzymywać około 700 do 850 Euro wynagrodzenia miesięcznego.
Źródło:
(niem. Datenbank Ausbildungsvergütungen, w skrócie DAV) Federalnego Instytutu Kształcenia Zawodowego (niem. Bundesinstitut für Berufsbildung, w skrócie BIBB)
Mechanicy precyzyjni znajdują zatrudnienie w zakładach produkcyjnych z branży mechaniki precyzyjnej i optyki, budowy maszyn i produkcji narzędzi oraz w przemyśle elektrotechnicznym. Ich umiejętności są mile widziane również u producentów sprzętu pomiarowego i kontrolnego oraz w firmach specjalizujących się w usługach konserwacyjnych i naprawczych.
Przedstawione poniżej dane są danymi orientacyjnymi, mającymi na celu przedstawienie rozpiętości wysokości wynagrodzeń i nie mogą być podstawą do jakichkolwiek roszczeń.
Zarobkisą w znacznym stopniu uzależnione od stawianych w danym wypadku wobec pracownika wymagań. Poza tym z reguły zwraca się uwagę na posiadane przez niego doświadczenie oraz odpowiedzialność. Poza wynagrodzeniem zasadniczym wypłacane są czasem dodatki i premie, jak np. trzynasta pensja, dodatek urlopowy i dodatkowe świadczenia emerytalne. W zależności od regionu i branży występują różnice w wysokości zarobków.
Przykładowe wynagrodzenie zasadnicze brutto może w tym zawodzie wynosić zgodnie z układami taryfowymi 13,44 euro/ na godzinę.
Dla mechaników precyzyjnych mogą obowiązywać różne układy taryfowe. Decyduje o tym branża, w której są zatrudnieni.
W grę mogą wchodzić przykładowo układy taryfowe dla przemysłu gumowego lub dla przemysłu metalowego i elektrotechnicznego. Informacje na temat układów taryfowych obowiązujących w przemyśle metalowym i elektrotechnicznym można znaleźć na stronach internetowych Przemysłowego Związku Zawodowego Branży Metalowej [IG Metall], np. okręgu Berlin, Brandenburgia i Saksonia [tutaj].
Swoje szanse na rynku pracy przyszli mechanicy precyzyjni mogą poprawić zdobywając dodatkowe kwalifikacje (np. szkolenie dla asystentów kierownictwa zakładu w rzemiośle lub zdanie egzaminu dla nauczycieli zawodu). Inni starają się stworzyć podwaliny pod przyszłą pracę w określonej dziedzinie lub specjalizację, np. w dziedzinie zarządzania jakością, lub zdobyć kwalifikacje międzynarodowe. Ponadto dla uczniów legitymujących się średnim poziomem wykształcenia w szkołach zawodowych istnieje możliwość zrobienia tzw. matury zawodowej, uprawniającej do podjęcia nauki w wyższych szkołach zawodowych.
Zdobywanie kwalifikacji i specjalizacja
Spektrum tematyki form kształcenia ustawicznego w ramach adaptacji zawodowej jest bardzo szerokie i sięga od mechaniki precyzyjnej, poprzez obróbkę metali, aż po techniki produkcyjne. Mechanicy precyzyjni, którzy chcieliby się wyspecjalizować w jakiejś dziedzinie również znajdą odpowiednie oferty, np. w dziedzinie produkcji, remontów, napraw, obsługi klienta lub kontroli jakości.
Awans zawodowy
Osoby, które postawiły sobie za cel rozwój zawodowy, mogą również skorzystać z palety form kształcenia ustawicznego umożliwiających awans zawodowy. Logiczną drogą rozwoju jest zdanie egzaminu na stopień mistrza ze specjalizacją mechanika precyzyjna. Do pełnienia funkcji kierowniczych i specjalistycznych, np. na średnim szczeblu kierowania, przygotowują również inne formy kształcenia ustawicznego, np. na kierunku technik w specjalności technika maszyn precyzyjnych.
Studia
Mechanicy precyzyjni, którzy legitymują się stopniem wykształcenia upoważniającym do podjęcia nauki w szkołach wyższych, mogą podjąć studia i uzyskać np. tytuł licencjata na kierunku mikrotechnika, technika mikrosystemów.
Po spełnieniu określonych warunków możliwe jest podjęcie studiów również bez posiadania stopnia wykształcenia upoważniającego do podjęcia nauki w szkołach wyższych.
Oferty kształcenia ustawicznego znajdziesz m.in. pod następującymi adresami:
Kreishandwerkerschaft Oderland (Spawanie): www.khoderland.de
Linki do stron i portali niemieckojęzycznych:
Strona internetowa, której wydawcą jest Niemieckie Zrzeszenie Rzemiosł Branży Metalowej [Bundesverband Metall – Vereinigung Deutscher Metallhandwerke]:
metallhandwerk.de
Wydawnictwo DVS-Verlag zajmujące się technikami spawalniczymi i pokrewnymi jest wydawcą wielu czasopism fachowych dla przemysłu metalowego i ceramicznego. Na portalu internetowym DVS prowadzona jest niewielka giełda wolnych miejsc pracy dla fachowców z tych branż:
www.dvs-verlag.de
Informacje, niezależne doradztwo i opisy praktycznych doświadczeń związane tytułem zawodowym technika z egzaminem państwowym:
Linki do stron i portali niemieckojęzycznych:
Aktualne miejsca nauki zawodu w Brandenburgii Wschodniej:
Obszerna oferta, zwłaszcza w dziedzinie zawodów technicznych:
Oferty miejsc pracy i giełda możliwości podjęcia nauki zawodu z podziałem na branże:
Duża giełda ofert pracy dla wykwalifikowanego i niewykwalifikowanego personelu dla przemysłu, rzemiosła i handlu. Ogłoszenia zamieszczane są przeważnie przez firmy zajmujące się pośrednictwem pracy:
Giełda pracy dla budownictwa. Spektrum ofert sięga od architekta do prostych zawodów rzemieślniczych, uwzględnia także całą paletę zawodów z branży handlu materiałami budowlanymi:
Duża giełda ofert pracy dla przemysłu i usług. Wybór z dużej liczby ofert ułatwia możliwość filtrowania informacji pod kątem regionu i branży, których dotyczą. Poza tym możliwe jest wyszukiwanie całych fragmentów tekstu oraz otrzymywanie interesujących ofert dzięki usłudze „Jobagent”:
Giełda ofert pracy w przemyśle wytwórczym i rzemiośle. Kliknięcie na jedno z ogłoszeń w oferowanej liście linków otwiera okienko z dokładnymi informacjami o danej ofercie:
http://www.fertigung-online.de
Internetowa giełda pracy dla specjalistów CAD/CAM, kreślarzy, pracowników serwisowych, handlowców, ale także dla pracowników biurowo-administracyjnych w branżach technicznych. Oferuje łatwą w obsłudze funkcję wyszukiwania ofert i obszerne informacje o ofertach pracy: