Nauka zawodu w systemie dualnymPod pojęciem nauki zawodu w systemie dualnym rozumiana jest nauka zawodu odbywająca się równolegle w zakładzie pracy i w szkole zawodowej. Warunkiem podjęcia nauki zawodu w systemie dualnym jest w Niemczech zawarcie „umowy o naukę zawodu“ [Berufsausbildungsvertrag], a w innych krajach lub regionach niemieckojęzycznych tj. w Austrii, Szwajcarii oraz we włoskim Tyrolu Południowym „umowy o naukę” [Lehrvertrag] z zakładem pracy. Odpowiednia szkoła zawodowa jest dobierana ze względu na siedzibę lub region, w którym działa dane przedsiębiorstwo. Praktyczną część nauki uczniowie odbywają w przedsiębiorstwach, a część teoretyczną realizuje szkoła zawodowa. Podstawą nauki zawodu w systemie dualnym jest odpowiednie rozporządzenie o nauce danego zawodu. Niemieckojęzyczne informacje na ten temat można znaleźć tutaj.
Nauka kończy się uzyskaniem zawodu: mechatronik
W pojedynczych przypadkach nauka tego zawodu jest możliwa również wyłącznie w szkole zawodowej lub w ramach jednej z form kształcenia ustawicznego. Więcej informacji na ten temat znajdziesz między innymi w rubryce „Jednostki oferujące kształcenie”.
Mechatronicy pracują przy montażu i konserwacji skomplikowanych maszyn, urządzeń i systemów np. w przemyśle maszynowym lub bezpośrednio u odbiorców i użytkowników takich systemów mechatronicznych.
Wykorzystując mechaniczne, elektryczne i elektroniczne części i elementy konstrukcyjne budują skomplikowane systemy mechatroniczne. Wykonują poszczególne komponenty i montują z nich gotowe systemy i urządzenia. Uruchamiają gotowe urządzenia, programują je lub instalują odpowiednie oprogramowanie. W swojej pracy opierają się na schematach połączeń i rysunkach konstrukcyjnych. Przed przekazaniem urządzeń klientom dokonują ich starannego sprawdzenia. Poza tym zajmują się utrzymaniem systemów mechatronicznych w stanie sprawności i wykonują ich naprawy.
Osoby pracujące w zawodzie mechatronika wykonują następujące czynności:
- planują czynności robocze i sterują nimi, kontrolują i oceniaja efekty pracy, stosują systemy zarządzania jakością,
- zajmują się obróbką części mechanicznych i dokonują montażu podzespołów i komponentów w gotowe systemy mechatroniczne,
- instalują podzespoły i komponenty elektryczne,
- dokonują pomiarów i kontrolują parametry elektryczne,
- instalują i testują komponenty elektroniczne i oprogramowanie,
- montują elektryczne, pneumatyczne i hydrauliczne systemy sterowania i sprawdzają ich działanie,
- programują systemy mechatroniczne,
- montują i demontują maszyny, urządzenia i systemy oraz zajmują się ich transportem i zabezpieczeniem,
- kontrolują funkcje systemów mechatronicznych i dokonują ich ustawień,
- uruchamiają systemy mechatroniczne i zajmują się ich obsługą,
- przekazują systemy mechatroniczne klientom i udzielają im odpowiednich instrukcji,
- zajmują się utrzymaniem systemów mechatronicznych w stanie sprawności,
- pracują z angielskojęzyczną dokumentacją techniczną oraz porozumiewają się w języku angielskim.
Mechatronicy wykonują swoje zadania samodzielnie wg dokumentacji technicznej i uzyskanych instrukcji przestrzegając przy tym odpowiednich przepisów i zasad bezpieczeństwa. Często pracują w zespołach, a ich praca wymaga uzgodnień z osobami odpowiedzialnymi za prace poprzedzające i następujące po wykonywanych przez nich czynnościach. Swoje zadania mogą realizować w różnych miejscach, najczęściej na miejscu montażu systemów mechatronicznych w zakładzie lub bezpośrednio u klienta, w warsztatach naprawczych lub obsłudze serwisowej.
Obszerny opis czynności oraz środowiska pracy w tym zawodzie dostarcza portal internetowy Federalnej Agencji d.s. Pracy BERUFENET.
Niemiecki zawód Mechatronik (DE)
(nazwa niemiecka: Mechatroniker,-in (DE) ) jest częściowo porównywalny z polskimi zawodami:
- Mechatronik, poziom kształcenia – trzyletnia szkoła branżowa I stopnia
- Technik - Mechatronik, poziom kształcenia – dwuletnia szkoła branżowa II stopnia
Ponadto, te zawody są oferowane w technikum zawodowym.
W przeciwieństwie do Polski, w niemieckim systemie szkolnictwa zawodowego występuje podział na specjalności w obrębie zawodów elektronicznych.
Użyteczne informacje na temat priorytetów w nauce porównywanych zawodów można znaleźć w kategoriach informacji „Treść programu nauczania” oraz „Wymiar godzin”.
W systemie dualnym placówką szkoleniową jest przede wszystkim zakład pracy. Dodatkowo istnieje obowiązek uczęszczania do szkoły zawodowej (szkoły zawodowe w Brandenburgii nazywane są "Oberstufenzentren" czyli "Zespoły szkół ponadpodstawowych"). Zakład pracy w którym ma być zatrudniony uczeń informuje go, w której szkole w regionie jest prowadzona nauka jego zawodu
Konrad-Wachsmann OberstufenzentrumZasadniczo – tak jak w przypadku wszystkich zawodów wyuczonych na tym poziomie, określonych w niemieckiej Ustawie o kształceniu zawodowym [Berufsbildungsgesetz] lub Ustawie o rzemiośle [Handwerksordnung], nie ma żadnych, prawnie obowiązujących warunków odnośnie konieczności wcześniejszego ukończenia określonego poziomu kształcenia szkolnego lub zawodowego.
Przedsiębiorstwa zatrudniają jednak przeważnie kandydatów do nauki zawodu mechatronik legitymujących się posiadaniem średniego poziomu wykształcenia wg klasyfikacji niemieckiej, odpowiadającego ukończeniu Realschule.
Pomocne w rozpoczęciu nauki zawodu są organizowane w przedsiębiorstwa przygotowawcze kursy kwalifikacyjne [Einstiegsqualifizierung]. Informacje na ten temat można znaleźć tutaj.
Oczekiwania wobec kandydatów:
- Zainteresowania w kierunku elektrotechniki i elektroniki
- Zainteresowania w kierunku komputerowej obróbki danych i informatyki
- Zamiłowanie do kontaktu ze sprzętem, maszynami i urządzeniami technicznymi
- Upodobanie do wykonywania prac manualnych
- Zdolność systematycznego myślenia i planowego działania
- Upodobanie do wykonywania czynności sprawdzających i kontrolnych
- Zamiłowanie do pracy z metalem jako materiałem
- Zdolność reagowania na oczekiwania klientów
Nauka zawodu trwa 3,5 roku.
Na wspólny wniosek ucznia i przedsiębiorstwa, w którym odbywa się nauka zawodu, składany do jednostki odpowiedzialnej za kształcenie zawodowe, okres nauki ulega skróceniu, jeżeli można oczekiwać osiągnięcia celu nauki w czasie krótszym od przewidzianego. Czas, o który zostaje skrócony okres nauki, jest różny i zależy m.in. od ukończonego przed podjęciem nauki zawodu poziomu wykształcenia. W uzasadnionych przypadkach wniosek może dotyczyć również skrócenia dziennego lub tygodniowego wymiaru godzinowego praktycznej nauki zawodu [Teilzeitberufsausbildung].
Podczas pierwszego roku nauki zawodu w przedsiębiorstwie uczniowie uczą się przykładowo:
- w jaki sposób odczytuje się plany konstrukcyjne i sporządza protokoły,
- w jaki sposób dokonuje się pomiarów i kontroli obrabianych elementów,
- w jaki sposób wykonuje się obróbkę ręczną i maszynową elementów,
- w jaki sposób instaluje się podzespoły i komponenty elektryczne,
- w jaki sposób zorganizowane jest przedsiębiorstwo, w którym odbywają naukę zawodu oraz jak działają prawo pracy, układy taryfowe, przepisy ochrony środowiska i przepisy BHP,
- w jaki sposób zaplanować i kontrolować przebieg czynności roboczych.
W trakcie drugiegorokunaukiuczniom przekazuje się m.in. wiedzę z zakresu:
- instalowania i testowania komponentów elektronicznych i oprogramowania,
- programowania systemów mechatronicznych,
- kontroli i montażu wstępnego podzespołów i komponentów,
- w jaki sposób sprawdza się mechaniczne i elektryczne systemy zabezpieczające,
- w jaki sposób przygotowuje się do pracy i sprawdza narzędzia oraz instrumenty kontrolne i pomiarowe.
W trzecim roku nauki uczniowie uczą się:
- konfigurować systemy mechatroniczne,
- sprawdzać i regulować systemy mechatroniczne,
- montować gotowe maszyny i systemy z poszczególnych podzespołów i komponentów,
- instalować i konfigurować systemy elektroniczne oraz dokonywać zmian wersji oprogramowania,
- ustalać przyczyny błędów i wad jakościowych,
- udzielać objaśnień i instrukcji podczas przekazywania produktu odbiorcy.
Przedmiotem zajęć w szkole zawodowej są następujące działy tematyczne:
- analizowanie wzajemnych zależności funkcjonalnych w systemach mechatronicznych,
- badanie przepływów energii i informacji w podzespołach elektrycznych, pneumatycznych i hydraulicznych,
- projektowanie i produkcja systemów mechatronicznych,
- badanie przepływów informacji w skomplikowanych systemach mechatronicznych,
- wykonywanie prostych komponentów mechatronicznych,
- instalowanie urządzeń elektrycznych z zachowaniem zasad bezpieczeństwa,
- komunikacja z wykorzystaniem systemów elektronicznej obróbki danych,
- planowanie i organizacja czynności roboczych,
- wykonywanie podsystemów mechanicznych,
- planowanie montażu i demontażu,
- uruchamianie, odnajdowanie usterek i dokonywanie napraw,
- bieżące utrzymanie maszyn i urządzeń,
- przekazywanie systemów mechatronicznych klientom.
Zajęcia teoretyczne obejmują następujące działy tematyczne (zalecany wymiar godzin):
W pierwszym roku nauki:
- Analizowanie wzajemnych zależności funkcjonalnych w systemach mechatronicznych (40)
- Wykonywanie podsystemów mechanicznych (80)
- Instalowanie urządzeń elektrycznych z zachowaniem zasad bezpieczeństwa (100)
- Badanie przepływów energii i informacji w podzespołach elektrycznych, pneumatycznych i hydraulicznych (60)
- Komunikacja z wykorzystaniem systemów elektronicznej obróbki danych (40)
W drugim roku nauki:
- Planowanie i organizacja czynności roboczych (40)
- Wykonywanie prostych komponentów mechatronicznych (100)
- Projektowanie i produkcja systemów mechatronicznych (140)
W trzecim i czwartym roku nauki:
- Badanie przepływów informacji w skomplikowanych systemach mechatronicznych (80)
- Planowanie montażu i demontażu (40)
- Uruchamianie, odnajdowanie usterek i dokonywanie napraw (160)
- Bieżące utrzymanie maszyn i urządzeń w stanie sprawności (80)
- Przekazywanie systemów mechatronicznych klientom (60)
Łącznie: 1020 godzin
Podczas nauki zawodu mechatronika w systemie dualnym kształcenie odbywa się równolegle w zakładzie pracy i w szkole zawodowej. Zajęcia są przy tym prowadzone z reguły na zmianę: tydzień zajęć w szkole zawodowej i dwa tygodnie zajęć praktycznych w zakładzie pracy realizującym kształcenie. Uczniowie odbywają naukę zawodu przeważnie w zakładach przemysłu metalowego i elektrotechnicznego, częściowo w specjalnych warsztatach szkoleniowych. Najczęściej pracują w warsztatach i halach produkcyjnych zakładu. Ze względu na to, że niektóre zakłady nie są w stanie przekazać wszystkich wymaganych treści programowych, praktykowane jest przenoszenie części nauki do innych zakładów lub do międzyzakładowych ośrodków nauki zawodu.
Przy zalecanej ilości 105 tygodni roboczych, można założyć, że wymiar godzinowy zajęć praktycznych podczas nauki zawodu wynosi 3885 godzin.
Uczniowie od początku muszą zakasać rękawy – przenoszą części konstrukcyjne na miejsce montażu, wymieniają zużyte części lub dokonują odczytów z przyrządów kontrolnych i pomiarowych. Czasami pracują również pod gołym niebem. Muszą przyzwyczaić się zarówno do pracy w deszczu, zimnie i letnim upale, jak i do hałasu maszyn oraz do ostrożnego obchodzenia się z najdrobniejszymi, wrażliwymi na uszkodzenia częściami. Podczas prac przy dużych urządzeniach muszą czasem wchodzić na drabiny i rusztowania. W wielu przypadkach, aby móc odczytać niezbędna do pracy dokumentację techniczną, ważna jest znajomość języka angielskiego. Podczas montażu i konserwacji systemów mechatronicznych potrzebne są nie tylko zmysł techniczny i sprawne ręce.
Poszczególne etapy nauki zawodu w zakładzie pracy uczniowie dokumentują w zeszycie praktyk, który jest regularnie kontrolowany przez ich nauczyciela zawodu. Musi on być prowadzony w staranny sposób i jest warunkiem dopuszczenia do egzaminu końcowego.
Nauka zawodu w zakładzie pracy jest dla ucznia bezpłatna. W związku z zajęciami w szkole zawodowej mogą jednakże powstać koszty związane z zakupem pomocy naukowych (np. podręczników fachowych), koszty dojazdów lub, w niektórych przypadkach, zakwaterowania poza miejscem zamieszkania ucznia.
Wynagrodzenie za okres nauki zawodu
Uczniowie pobierający naukę zawodu w systemie dualnym otrzymują wynagrodzenie za okres nauki. Kształtuje się ono przeważnie na poziomie określonym w układach taryfowych. Jego wysokość jest uzależniona od dziedziny gospodarki, z którą związany jest dany zawód (przemysł i handel, rzemiosło, itp.) oraz od konkretnej
Również miasto / region mają decydujący wpływ na wysokość wynagrodzenia w okresie nauki zawodu. Nadal istnieją również różnice między Niemcami Wschodnimi i Zachodnimi.
Przedstawione poniżej dane na temat wysokości wynagrodzenia są danymi orientacyjnymi i nie mogą być podstawą do jakichkolwiek roszczeń.
Uczniowie zawodu mogą otrzymywać około 900 do 1200 Euro wynagrodzenia miesięcznego.
Źródło:
(niem. Datenbank Ausbildungsvergütungen, w skrócie DAV) Federalnego Instytutu Kształcenia Zawodowego (niem. Bundesinstitut für Berufsbildung, w skrócie BIBB)
Zarobki
Przedstawione poniżej dane są danymi orientacyjnymi, mającymi na celu przedstawienie rozpiętości wysokości wynagrodzeń i nie mogą być podstawą do jakichkolwiek roszczeń.
Zarobki są w znacznym stopniu uzależnione od stawianych w danym wypadku wobec pracownika wymagań. Ponadto z reguły brane są pod uwagę doświadczenie zawodowe i zakres odpowiedzialności.
Poza wynagrodzeniem zasadniczym wypłacane są czasem dodatki i premie, jak np. trzynasta pensja, dodatek urlopowy i dodatkowe świadczenia emerytalne.
W zależności od regionu i branży występują duże różnice w dochodach.
Dlatego najlepszym sposobem sprawdzenia aktualnych wynagrodzeń regionalnych są następujące strony internetowe: ...
Z reguły obowiązuje aktualny układ taryfowy, który został zawarty na czas określony pomiędzy odpowiednimi zrzeszeniami pracodawców i Przemysłowym Związkiem Zawodowym Branży Metalowej [IG Metall] w danym kraju związkowym.
Bank danych na temat obowiązujących układów taryfowych znajdziesz tutaj.
Ukończenie nauki zawodu w systemie dualnym nie jest ostatnim etapem kształcenia zawodowego mechatronika. Aby sprostać wymaganiom codziennej pracy, trzeba dysponować aktualną wiedzą fachową oraz znać i umieć stosować w praktyce nowe rozwiązania. Doskonalenie zawodowe w zawodzie mechatronika jest konieczne przede wszystkim ze względu na ciągły rozwój w dziedzinie cyfrowej techniki pomiarowej i sterującej.
Spektrum tematyki form kształcenia ustawicznego jest szerokie i sięga od elektrotechniki, poprzez organizację pracy, aż po zarządzanie jakością. Dostępna jest szeroka paleta szkoleń, kursów i seminariów, dzięki którym można wyspecjalizować się w konkretnej dziedzinie, jak np. elektrotechnika, elektroniczna obróbka danych, organizacja pracy lub kosztorysowanie.
Osoby, które postawiły sobie za cel rozwój zawodowy, mogą również skorzystać z palety możliwości kontynuowania kształcenia zawodowego. Logiczną drogą rozwoju zawodowego jest zdanie egzaminu na stopień mistrza ze specjalizacją przemysł elektrotechniczny. Do pełnienia funkcji kierowniczych i specjalistycznych, np. na średnim szczeblu kierowania, przygotowują również inne formy kształcenia ustawicznego, np. na kierunku technik w specjalności zawodowej technika maszynowa.
Po ukończeniu średniej szkoły zawodowej możliwe są studia w wyższych szkołach zawodowych, np. na kierunku budowa maszyn. Mechatronicy, którzy legitymują się stopniem wykształcenia upoważniającym do podjęcia nauki na uczelniach wyższych, mogą podjąć studia i uzyskać np. tytuł licencjata na kierunku mechatronika.
Linki do stron i portali niemieckojęzycznych:
http://www.vdma.org
Strona internetowa Stowarzyszenia Niemieckich Producentów Maszyn i Urządzeń [Verband deutscher Maschinen- und Anlagenbau e.V.]
http://www.vde.com
Strona internetowa branżowego Stowarzyszenia Elektrotechniki Elektroniki i Techniki Informacyjnej [Verband der Elektrotechnik Elektronik Informationstechnik]
http://www.planet-beruf.de
Informacje na temat zawodu mechatronika
all-electronics.de
Platforma internetowa branży elektrycznej, zawierająca m.in. aktualności, serwisy internetowe i artykuły fachowe
elektroniknet
Wspólny serwis internetowy czasopism fachowych Markt&Technik, Elektronik, Elektronik Automotive, DESIGN&ELEKTRONIK oraz Computer&AUTOMATION
Mechatronik.info
Portal internetowy zajmujący się projektowaniem, rozwojem I integracja systemów mechatronicznych
Mechatronik-Portal
Platforma internetowa poświęcona mechatronice
metallhandwerk.de
Strona internetowa wydana przez Niemieckie Zrzeszenie Rzemiosł Branży Metalowej [Bundesverband Metall - Vereinigung Deutscher Metallhandwerke]
Linki do stron i portali niemieckojęzycznych:
channel-e
We wspóółpracy z serwisem Jobware.de czasopismo fachowe Fachmagazin für Elektronik prezentuje na swoich stronach giełdę pracy dla fachowców z branż elektronika i technika informatyczna
http://www.icjobs.de
Obszerna oferta, zwłaszcza w dziedzinie zawodów technicznych
http://www.backinjob.de
Oferty miejsc pracy i giełda możliwości podjęcia nauki zawodu z podziałem na branże
Elektronikbranche.de
Giełda pracy dla zawodów z branży elektrycznej i elektronicznej. Oferty obejmują stanowiska począwszy od technika serwisanta do programisty systemowego
http://jobboerse.arbeitsagentur.de
Giełda pracy Federalnej Agencji d.s. Pracy
https://www.vipma.de
Wirtualne biuro pośrednictwa pracy dla branż budowa maszyn i technika automatyzacyjna przedstawia oferty dla praktycznie wszystkich zawodów oraz różnorodne możliwości kształcenia zawodowego dla tych dziedzin
http://www.stepstone.de
Duża giełda ofert pracy dla przemysłu i usług. Wybór z dużej liczby ofert ułatwia możliwość filtrowania informacji pod kątem regionu i branży, których dotyczą. Poza tym możliwe jest wyszukiwanie całych fragmentów tekstu oraz otrzymywanie interesujących ofert dzięki usłudze „Jobagent”
http://www.fertigung-online.de
Giełda ofert pracy w przemyśle wytwórczym i rzemiośle. Kliknięcie na jedno z ogłoszeń w oferowanej liście linków otwiera okienko z dokładnymi informacjami o danej ofercie
http://www.cad.de
Internetowa giełda pracy dla specjalistów CAD/CAM, kreślarzy, pracowników serwisowych, handlowców, ale także dla pracowników biurowo-administracyjnych w branżach technicznych. Oferuje łatwą w obsłudze funkcję wyszukiwania ofert i obszerne informacje o ofertach pracy
http://www.jobpilot.de
Giełda pracy z podziałem na dziedziny zawodowe
http://www.jobsuche.de
Giełda pracy z możliwością wyszukiwania ofert z konkretnego regionu
http://www.jobrobot.de
Giełda pracy z podziałem na branże i regiony
