Nauka zawodu w systemie dualnymPod pojęciem nauki zawodu w systemie dualnym rozumiana jest nauka zawodu odbywająca się równolegle w zakładzie pracy i w szkole zawodowej. Warunkiem podjęcia nauki zawodu w systemie dualnym jest w Niemczech zawarcie „umowy o naukę zawodu“ [Berufsausbildungsvertrag], a w innych krajach lub regionach niemieckojęzycznych tj. w Austrii, Szwajcarii oraz we włoskim Tyrolu Południowym „umowy o naukę” [Lehrvertrag] z zakładem pracy. Odpowiednia szkoła zawodowa jest dobierana ze względu na siedzibę lub region, w którym działa dane przedsiębiorstwo. Praktyczną część nauki uczniowie odbywają w przedsiębiorstwach, a część teoretyczną realizuje szkoła zawodowa.
Nauka kończy się uzyskaniem zawodu: Elektronik, specjalność: infrastruktura energetyczna i techniczna budynków
Co to za zawód?
Elektronicy ze specjalnością infrastruktura energetyczna i techniczna budynków projektują i instalują systemy elektrotechniczne zasilania w energię elektryczna i infrastruktury technicznej budynków, dokonują ich montażu, uruchamiaja je i dokonują ich napraw.
Od gniazdka elektrycznego po kolektory słoneczne
Elektrotechniczne wyposażenie budynków wykracza daleko poza gniazdka elektryczne, włączniki oświetlenia i bezpieczniki. Obejmuje ono w coraz większym stopniu również urządzenia wymagające skomplikowanych systemów sterowania i regulacji, jak np. automatyczne urządzenia klimatyzacyjne lub rolety przeciwsłoneczne, systemy kontroli dostępu lub systemy telekomunikacyjne i informatyczne. Elektronicy ze specjalnością infrastruktura energetyczna i techniczna budynków instalują takie urządzenia i systemy i dokonują ich uruchomienia. Jeżeli na przykład dawne obiekty przemysłowe przebudowywane są na nowoczesne lofty, musi zostać z reguły wykonana od nowa kompletna instalacja zasilająca w energię elektryczną. Spektrum prac z tym związanych obejmuje wszystko, aż do pojedynczych gniazdek elektrycznych, telefonicznych, antenowych i sieciowych we wszystkich mieszkaniach i pomieszczeniach włącznie. Ponadto elektronicy ze specjalnością infrastruktura energetyczna i techniczna budynków realizują specjalne życzenia klientów, np. instalują domofony i systemy elektronicznej kontroli dostępu do garaży podziemnych. Coraz częściej instalują oni również przyjazne dla środowiska systemy energetyczne, np. integrują kolektory słoneczne do ogrzewania wody z systemem sterowania i regulacji ogrzewania lub montują systemy fotowoltaiczne. Elektronicy ze specjalnością infrastruktura energetyczna i techniczna budynków analizują życzenia klienta, odczytują lub tworzą sami schematy połączeń i zasięgają u producentów informacji o cenach poszczególnych części. Potem projektują system, którego potrzebuje klient i gromadzą niezbędne do jego wykonania materiały. Następnie dokumentują niezbędne do wykonania prace w formie protokołu lub kartoteki klienta.
Układanie przewodów i konfiguracja systemu sterowania
Podczas np. układania przewodów lub osadzania gniazdek potrzebna jest im sprawność manualna. Przy pracy z połączeniami elektrycznymi, przy montażu urządzeń elektronicznych oraz podczas konfigurowania skomplikowanych, elektronicznych systemów sterowania muszą sięgać do zasobów swojej technicznej wyobraźni. Informacje producentów lub instrukcje obsługi, którymi kierują się w swojej pracy, wymagają od nich czasem znajomości języka angielskiego. Po zakończeniu montażu muszą przetestować systemy, przeprowadzić pomiary i poinstruować klienta na temat obsługi. W przypadkach wystąpienia zakłóceń diagnozują ich przyczyny najczęściej przy użyciu elektronicznych urządzeń kontrolujących lub za pomocą specjalnego oprogramowania na laptopie. Następnie usuwają przyczyny błędów dokonując zmian w programach lub wymieniając zużyte części lub uszkodzone komponenty elektroniczne. Często niezbędne są przy tym cierpliwość i duże wyczucie. Pilne naprawy oznaczają w niektórych przypadkach również pracę poza normalnym wymiarem godzin.
Znajomość najnowszych trendów technicznych
Coraz częściej elektronicy ze specjalnością infrastruktura energetyczna i techniczna budynków instalują również tzw. systemów domów inteligentnych, w których np. systemy infrastruktury technicznej budynku (przede wszystkim ogrzewanie, klimatyzacja i oświetlenie), infrastruktury bezpieczeństwa (instalacje alarmowe, monitoringu i kontroli dostępu) i techniki telekomunikacyjnej (Internet, telefonia, domofon itp.) SA ze sobą połączone w zintegrowaną sieć zarządzania budynkiem. Wszystkimi funkcjami można wtedy w prosty i intuicyjny sposób sterować np. przy pomocy monitorów dotykowych. Takie systemy mogą zarówno ponieść komfort prac w gospodarstwie domowym, jak i ułatwić codzienność osób starszych i wymagających opieki.
Elektronicy ze specjalnością infrastruktura energetyczna i techniczna budynków wykonują przede wszystkim następujące zadania:
- opracowywanie koncepcji i planowanie elektrotechnicznych systemów zasilania w energię i infrastruktury technicznej budynków zgodnie z wymogami klienta,
- instalowanie i uruchamianie urządzeń i podzespołów,
- kontrolowanie i konserwacja instalacji, urządzeń i systemów zabezpieczeń elektrycznych,
- analizowanie zakłóceń i usuwanie usterek,
- instruowanie, doradzanie i opieka nad klientami, wykonywanie prac serwisowych,
- dokumentowanie wykonanych prac i współudział w ich rozliczaniu.
Niemiecki zawód Elektronik, specjalność: infrastruktura energetyczna i techniczna budynków (DE) (nazwa niemiecka: Elektroniker/in - Gebäude- und Infrastruktursysteme) jest częściowo porównywalny z polskimi zawodami:
- elektronik, poziom kształcenia – trzyletnia szkoła branżowa I stopnia
- Technik - Elektronik, poziom kształcenia – dwuletnia szkoła branżowa II stopnia
Ponadto, te zawody są oferowane w technikum zawodowym.
W przeciwieństwie do Polski, w niemieckim systemie szkolnictwa zawodowego występuje podział na specjalności w obrębie zawodów elektronicznych.
Użyteczne informacje na temat priorytetów w nauce porównywanych zawodów można znaleźć w kategoriach informacji „Treść programu nauczania” oraz „Wymiar godzin”.
W systemie dualnym placówką szkoleniową jest przede wszystkim zakład pracy. Dodatkowo istnieje obowiązek uczęszczania do szkoły zawodowej (szkoły zawodowe w Brandenburgii nazywane są "Oberstufenzentren" czyli "Zespoły szkół ponadpodstawowych"). Zakład pracy w którym ma być zatrudniony uczeń informuje go, w której szkole w regionie jest prowadzona nauka jego zawodu.
Konrad-Wachsmann OberstufenzentrumWarunki podjęcia nauki zawodu
Zasadniczo – tak jak w przypadku wszystkich zawodów wyuczonych na tym poziomie, określonych w niemieckiej Ustawie o kształceniu zawodowym [Berufsbildungsgesetz] lub Ustawie o rzemiośle [Handwerksordnung], nie ma żadnych, prawnie obowiązujących warunków odnośnie konieczności wcześniejszego ukończenia określonego poziomu kształcenia szkolnego lub zawodowego.
Przedsiębiorstwa zatrudniają jednak przeważnie kandydatów do nauki zawodu elektronik w specjalności infrastruktura energetyczna i techniczna budynków legitymujących się posiadaniem średniego poziomu wykształceniawg klasyfikacji niemieckiej, odpowiadającego ukończeniu Realschule. Potwierdzają to dane z roku 2008, według których z ogólnej liczby 9.327 osób rozpoczynających naukę tego zawodu aż 52% kandydatów do nauki zawodu legitymowało się ukończeniem Realschule, 41% ukończyło Hauptschule (niższy poziom wykształcenia wg klasyfikacji niemieckiej), 5% posiadało wykształcenie upoważniające do podjęcia nauki w szkołach wyższych, a tylko 2% nie ukończyło wcześniej żadnej szkoły. 5% uczniów ukończyło wcześniej roczny okres podstawowego kształcenia zawodowego.
Pomocne w rozpoczęciu nauki zawodu są organizowane w przedsiębiorstwach przygotowawcze kursy kwalifikacyjne [Einstiegsqualifizierung].
Informacje na temat przygotowawczych kursów kwalifikacyjnych można znaleźć tutaj.
Informacje na temat modułów kwalifikacyjnych [Qualifizierungsbausteine] dla zawodu elektronik w specjalności infrastruktura energetyczna i techniczna budynków można znaleźć tutaj.
Nauka zawodu trwa 3,5 roku.
Skrócenie okresu nauki
- Na wspólny wniosek ucznia i przedsiębiorstwa, w którym odbywa się nauka zawodu, składany do jednostki odpowiedzialnej za kształcenie zawodowe, okres nauki ulega skróceniu, jeżeli można oczekiwać osiągnięcia celu nauki w czasie krótszym od przewidzianego. Czas, o który zostaje skrócony okres nauki, jest różny i zależy m.in. od ukończonego przed podjęciem nauki zawodu poziomu wykształcenia. W uzasadnionych przypadkach wniosek może dotyczyć również skrócenia dziennego lub tygodniowego wymiaru godzinowego praktycznej nauki zawodu [Teilzeitberufsausbildung].
- Rządy poszczególnych krajów związkowych mogą decydować o zaliczeniu okresów kształcenia w szkołach zawodowych lub nauki zawodu w innych jednostkach. Warunkiem jest wspólny wniosek ucznia i jednostki realizującej naukę zawodu do odpowiedniej terytorialnie jednostki odpowiedzialnej za kształcenie zawodowe.
- Przed upływem okresu nauki zawodu w zakładzie pracy i szkole zawodowej uczniowie mogą zostać dopuszczeni do egzaminu czeladniczego, jeżeli jest to uzasadnione ich wynikami w nauce. Okres skrócenia wynosi w takich przypadkach najczęściej 6 miesięcy.
- W uzasadnionych przypadkach możliwe jest skrócenie okresu nauki zawodu dla uczniów, którzy z wynikiem pozytywnym ukończyli organizowane w przedsiębiorstwach przygotowawcze kursy kwalifikacyjne [Einstiegsqualifizierung].
Przedłużenie okresu nauki
- W wyjątkowych przypadkach, jeżeli jest to konieczne, odpowiednia terytorialnie jednostka odpowiedzialna za kształcenie zawodowe może zadecydować o przedłużeniu okresu nauki zawodu.
Podczas nauki zawodu w zakładzie pracy uczniowie uczą się przykładowo:
W ramach zawodowego kształcenia podstawowego:
- w jaki sposób ustala się obwody i zabezpieczenia elektryczne,
- w jaki sposób montuje się w całość podzespoły wsuwane, obudowy i łączniki,
- w jaki sposób dobiera się systemy operacyjne i ich komponenty, ocenia wymagania sprzętowe oraz instaluje i konfiguruje systemy operacyjne,
- w jaki sposób dokonuje się pomiarów, oceny i obliczeń wielkości elektrycznych,
- jakich reguł i zasad bezpieczeństwa należy przestrzegać podczas pracy z urządzeniami elektrycznymi,
- w jaki sposób planuje się, przeprowadza i dokumentuje czynności konserwacyjne i inspekcyjne,
- co jest ważne podczas ustawiania i podłączania urządzeń elektrycznych,
- w jaki sposób ustala się kolejność czynności, szacuje potrzebny do ich wykonania czas oraz w jaki sposób planuje się procesy robocze,
- w jaki sposób przeprowadzać rozmowy w sposób odpowiedni do sytuacji.
W ramach wspólnego dla wszystkich specjalności kształcenia specjalistycznego:
- w jaki sposób ustawia się, dopasowuje i uruchamia podzespoły,
- w jaki sposób wykonuje się naprawy urządzeń elektrycznych,
- w jaki sposób dobiera się i układa przewody elektryczne, informatyczne i wysokich częstotliwości,
- czego należy przestrzegać podczas kontroli sensorów i aktorów,
- w jaki sposób rejestrowane są informacje o zakłóceniach,
- w jaki sposób przeprowadza się zdalne czynności diagnostyczne i konserwacyjne,
- w jaki sposób interpretuje się dokumentacje techniczne w języku angielskim i niemieckim oraz w jaki sposób opracowuje się i modyfikuje dokumentacje systemowe i instrukcje obsługi,
- w jaki sposób prowadzić sprzedaż produktów i usług,
- czego należy przestrzegać podczas wykonywania czynności związanych z zabezpieczeniem jakości,
- w jaki sposób dotrzymywać ustalonych terminów,
- kiedy klienci powinni zostać poinstruowani na temat niebezpieczeństw związanych z zasilaniem w energię elektryczną oraz kiedy należy udzielić porad na temat możliwych do przeprowadzenia zmian.
W ramach kształcenia specjalistycznego w specjalności infrastruktura energetyczna i techniczna budynków:
- w jaki sposób dokonuje się obliczeń urządzeń infrastruktury energetycznej i technicznej dla danego klienta,
- w jaki sposób planuje się instalacje odgromowe,
- czego należy przestrzegać podczas instalowania systemów oświetleniowych i układów kompensacji prądu biernego,
- w jaki sposób dokonuje się podłączenia urządzeń i systemów telekomunikacyjnych,
- w jaki sposób instaluje się magistrale systemowe i komponenty zdalnego sterowania,
- w jaki sposób wprowadza się i jak można dokonać zmian w programach sterujących,
- w jaki sposób dokonuje się oceny projektów analogowych i cyfrowych instalacji odbiorczych,
- czego należy przestrzegać podczas instalowania szerokopasmowych systemów komunikacyjnych,
- w jaki sposób dokonuje się inspekcji ścian przeciwpożarowych i przepustów kablowych,
- kiedy i jakie prace konserwacyjne należy przeprowadzać.
Podczas całego okresu nauki zawodu uczniom przekazywana jest m. in. wiedza z zakresu:
- jakie wzajemne prawa i obowiązki wynikają z umowy o naukę zawodu,
- w jaki sposób zorganizowane jest przedsiębiorstwo, w którym odbywają naukę zawodu oraz jak funkcjonują w nim zaopatrzenie, produkcja, sprzedaż i administracja,
- w jaki sposób stosowane są przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
- w jaki sposób przepisy związane z ochroną środowiska.
Przedmiotem zajęć teoretycznych w szkole zawodowej są następujące działy tematyczne:
- Analizowanie i sprawdzanie funkcjonowania systemów elektrotechnicznych
- Projektowanie i wykonawstwo instalacji elektrycznych
- Analizowanie i dostosowywanie do potrzeb systemów sterowania
- Udostępnianie systemów informatycznych
- Zapewnienie zasilania w energię elektryczną i bezpieczeństwa urządzeń
- Analizowanie i sprawdzanie systemów i urządzeń
- Programowanie i wykonawstwo układów sterowania urządzeniami
- Dobór i montaż systemów napędowych
- Projektowanie i wykonawstwo systemów telekomunikacyjnych dla budynków mieszkalnych i użytkowych
- Uruchamianie i utrzymanie elektrycznych systemów infrastruktury technicznej budynków
- Wykonawstwo, uruchamianie i naprawy systemów energetycznych
- Projektowanie i wykonawstwo systemów infrastruktury energetycznej i technicznej budynków
- Utrzymanie i modyfikowanie systemów infrastruktury energetycznej i technicznej budynków
Zajęcia teoretyczne (wymiar godzin podczas 3,5-letniej nauki zawodu):
Działy tematyczne związane z zawodem:
- Infrastruktura energetyczna i techniczna budynków oraz projektowanie systemów (560)
- Analiza funkcjonalna i systemowa (460)
- Zakres przedmiotów obowiązkowych do wyboru (120)
Działy tematyczne obowiązujące dla wszystkich zawodów:
- Gospodarka / polityka (280)
- Komunikacja (100)
- Język angielski (80)
- Wychowanie fizyczne (80)
- Religia (wg tabel ramowego planu nauczania)
Przegląd treści programowych, obejmowanych przez poszczególne działy tematyczne można znaleźć w ramowym planie nauczania tutaj.
Przegląd działów tematycznych dla zawodu elektronik ze specjalnością infrastruktura energetyczna i techniczna budynków:
- Analizowanie i sprawdzanie funkcjonowania systemów elektrotechnicznych: 80 godzin
- Projektowanie i wykonawstwo instalacji elektrycznych: 80 godzin
- Analizowanie i dostosowywanie do potrzeb systemów sterowania: 80 godzin
- Udostępnianie systemów informatycznych: 80 godzin
- Zapewnienie zasilania w energię elektryczną i bezpieczeństwa urządzeń: 80 godzin
- Analizowanie i sprawdzanie urządzeń i podzespołów w systemach: 60 godzin
- Programowanie i wykonawstwo układów sterowania systemami: 80 godzin
- Dobór i montaż systemów napędowych: 60 godzin
- Wykonawstwo, uruchamianie systemów infrastruktury technicznej budynków: 80 godzin
- Wykonawstwo, uruchamianie i utrzymanie systemów elektrotechnicznych: 100 godzin
- Wykonawstwo, uruchamianie i utrzymanie systemów zautomatyzowanych: 100 godzin
- Projektowanie i wykonawstwo systemów elektrotechnicznych (w czwartym roku): 80 godzin
- Utrzymanie i modyfikowanie systemów elektrotechnicznych (w czwartym roku): 60 godzin
Nauka zawodu w zakładzie pracy jest dla ucznia bezpłatna. W związku z zajęciami w szkole zawodowej mogą jednakże powstać koszty związane z zakupem pomocy naukowych (np. literatury fachowej), koszty dojazdów lub, w niektórych przypadkach, zakwaterowania poza miejscem zamieszkania ucznia.
Możliwości wsparcia finansowego
Po spełnieniu określonych warunków uczniowie mogą otrzymać stypendium na okres nauki zawodu [Berufsausbildungsbeihilfe, w skrócie BAB]. Informacji na ten temat udzielają odpowiednie terytorialnie Agencje d.s. Pracy.
Wynagrodzenie za okres nauki zawodu
Uczniowie pobierający naukę zawodu w systemie dualnym otrzymują wynagrodzenie za okres nauki. Kształtuje się ono przeważnie na poziomie określonym w układach taryfowych. Jego wysokość jest uzależniona od dziedziny gospodarki, z którą związany jest dany zawód (przemysł i handel, rzemiosło, itp.) oraz od konkretnej
Również miasto / region mają decydujący wpływ na wysokość wynagrodzenia w okresie nauki zawodu. Nadal istnieją również różnice między Niemcami Wschodnimi i Zachodnimi.
Przedstawione poniżej dane na temat wysokości wynagrodzenia są danymi orientacyjnymi i nie mogą być podstawą do jakichkolwiek roszczeń.
Uczniowie zawodu mogą otrzymywać około 950 do 1200 Euro wynagrodzenia miesięcznego.
Źródło:
(niem. Datenbank Ausbildungsvergütungen, w skrócie DAV) Federalnego Instytutu Kształcenia Zawodowego (niem. Bundesinstitut für Berufsbildung, w skrócie BIBB)
Zarobki
Przedstawione poniżej dane są danymi orientacyjnymi, mającymi na celu przedstawienie rozpiętości wysokości wynagrodzeń i nie mogą być podstawą do jakichkolwiek roszczeń.
Zarobki są w znacznym stopniu uzależnione od stawianych w danym wypadku wobec pracownika wymagań. Ponadto z reguły brane są pod uwagę doświadczenie zawodowe i zakres odpowiedzialności.
Poza wynagrodzeniem zasadniczym wypłacane są czasem dodatki i premie, jak np. trzynasta pensja, dodatek urlopowy i dodatkowe świadczenia emerytalne.
W zależności od regionu i branży występują duże różnice w dochodach.
Dlatego najlepszym sposobem sprawdzenia aktualnych wynagrodzeń regionalnych są następujące strony internetowe: ...
Z reguły obowiązuje aktualny układ taryfowy, który został zawarty na czas określony pomiędzy odpowiednimi zrzeszeniami pracodawców i Przemysłowym Związkiem Zawodowym Branży Metalowej (IG Metall) w danym kraju związkowym. Bank danych na temat obowiązujących układów taryfowych znajdziesz tutaj.
Ukończenie nauki z wynikiem pozytywnym i rozpoczęcie pracy zawodowej jest dopiero początkiem. Warunkiem odniesienia sukcesu zawodowego jest bycie na bieżąco z wiedzą fachową i ciągłe jej uzupełnianie, pogłębianie i dopasowywanie do aktualnych trendów np. przy pomocy różnych form kształcenia ustawicznego. Inna drogą rozwoju zawodowego może być wyspecjalizowanie się w jakiejś węższej dziedzinie, kontynuowanie kształcenia na poziomie zapewniającym awans zawodowy lub podjęcie działalności gospodarczej.
Osoby chcące zdobyć doświadczenie i pracować za granicą mogą pójść drogą pogłębienia znajomości języków obcych i zdobywania kwalifikacji międzynarodowych.
Zdobywanie kwalifikacji i specjalizacja
Rozwój technologiczny w dziedzinie sieci energetycznych, rozdzielni elektrycznych, urządzeń sterujących i regulujących są wyzwaniami, którym na bieżąco muszą sprostać elektronicy ze specjalizacją infrastruktura energetyczna i techniczna budynków.
Spektrum tematyczne możliwości adaptacji zawodowej jest szerokie i sięga od komputerowych technik sterowania, poprzez hydraulikę, aż po elektryczne techniki pomiarów, sterowania i regulacji. Chętni do wyspecjalizowania się również znajdą odpowiednie oferty w takich dziedzinach jak montaż, serwis lub obsługa klienta.
Awans zawodowy i studia wyższe
Osoby, które postawiły sobie za cel rozwój zawodowy, mogą również skorzystać z palety możliwości kontynuowania kształcenia zawodowego. Logiczną drogą rozwoju zawodowego jest zdanie egzaminu na stopień mistrza ze specjalizacją przemysł elektrotechniczny. Do pełnienia funkcji kierowniczych i specjalistycznych, np. na średnim szczeblu kierowania, przygotowują również inne formy kształcenia ustawicznego, np. na kierunku technik w specjalności elektrotechnika.
Kursy przygotowawcze do egzaminów kończących formy kształcenia ustawicznego są częściowo oferowane z wykorzystaniem metod E-Learning/Blended Learning. Ich uczestnicy nie uczą sie jednak wyłącznie sami przy komputerach. Podczas kursu pozostają z reguły w kontakcie z wykładowcą, który jest do ich dyspozycji w sprawach merytorycznych i technicznych.
Elektronicy ze specjalnością infrastruktura energetyczna i techniczna budynków, którzy legitymują się stopniem wykształcenia upoważniającym do podjęcia nauki na uczelniach wyższych, mogą podjąć studia i uzyskać np. tytuł licencjata na kierunkach elektrotechnika lub mechatronika. Poza tym, po spełnieniu określonych warunków, możliwe jest również podjęcie studiów bez wcześniejszego ukończenia odpowiedniego stopnia wykształcenia.
Wskazówka odnośnie możliwości uzyskania wsparcia
Dla szczególnie uzdolnionych młodych fachowców istnieje możliwość otrzymania stypendium i wsparcia podczas korzystania z form kształcenia ustawicznego lub studiów wyższych.
Więcej informacji na temat tego stypendium znajdziesz tutaj.
Możliwości kształcenia zapewniające awans zawodowy (wybór)
Mistrz:
- Mistrz w specjalności elektrotechnika
- Mistrz w specjalności budowa maszyn elektrycznych
- Mistrz w specjalności przemysł elektrotechniczny
- Mistrz w specjalności budowa sieci (z egzaminem państwowym)
Technik:
- Technik w specjalności elektrotechnika, dział technika energetyczna (z egzaminem państwowym)
- Technik w specjalności elektrotechnika, dział technika automatyzacji (z egzaminem państwowym)
- Technik w specjalności elektrotechnika, dział technika informatyczna i komunikacyjna (z egzaminem państwowym)
- Technik w specjalności elektrotechnika ogólna (z egzaminem państwowym)
- Technik w specjalności technika energetyki wiatrowej (z egzaminem państwowym)
Specjaliści, handlowcy różnych dziedzin i ekonomiści:
- Specjalista handlowiec w rzemiośle
- Specjalista d.s. technicznych
Inne możliwości kształcenia:
- Menedżer procesów elektrotechnik (z egzaminem państwowym)
- Technik systemów zamknięć i bezpieczeństwa (z egzaminem państwowym)
- Monter sieci (z egzaminem państwowym)
- Nauczyciel zawodów objętych systemem dualnym
Przegląd ofert kształcenia zapewniającego awans zawodowy zawiera bank danych KURSNET.
Linki do stron i portali niemieckojęzycznych:
Portal informacyjny poświęcony zawodom związanym z przemysłem metalowym i elektrotechnicznym wydawany przez Związek Stowarzyszeń Pacodawców Przemysłu Metalowego i Elektrotechnicznego [Gesamtverband der Arbeitgeberverbände der Metall- und Elektro-Industrie e.V.]:
www.meberufe.info
Strona internetowa poświęcona elektronice, technice komputerowej, informatycznej i sieciowej dla uczniów i studentów:
www.elektronik-kompendium.de
Centralne Zrzeszenie Przemysłu Elektrotechnicznego i Elektronicznego [ZVEI - Zentralverband Elektrotechnik- und Elektronikindustrie e.V.] – Dział Automatyka:
www.zvei.org
Stowarzyszenie Elektrotechniki, Elektroniki i Technik Informatycznych [VDE - Verband der Elektrotechnik Elektronik Informationstechnik e.V.]:
www.vde.com
Związek Stowarzyszeń Pracodawców Przemysłu Metalowego i Elektrotechnicznego [Gesamtverband der Arbeitgeberverbände der Metall- und Elektro-Industrie e.V.]:
www.gesamtmetall.de
Przemysłowy Związek Zawodowy Branży Metalowej [IG Metall]:
www.igmetall.de
Linki do stron i portali niemieckojęzycznych: