Nauka zawodu w systemie dualnym
Pod pojęciem nauki zawodu w systemie dualnym rozumiana jest nauka zawodu odbywająca się równolegle w zakładzie pracy i w szkole zawodowej. Warunkiem podjęcia nauki zawodu w systemie dualnym jest zawarcie „umowy o naukę zawodu“ (w Niemczech „Berufsausbildungsvertrag”, a w innych krajach lub regionach niemieckojęzycznych tj. w Austrii, Szwajcarii oraz we włoskim Tyrolu Południowym „Lehrvertrag”) z zakładem pracy. Odpowiednia szkoła zawodowa jest dobierana ze względu na siedzibę lub region, w którym działa dane przedsiębiorstwo. Praktyczną część nauki uczniowie odbywają w przedsiębiorstwach, a część teoretyczną realizuje szkoła zawodowa.
Nauka kończy się uzyskaniem zawodu: mechanik konstrukcji metalowych [Konstruktionsmechaniker]
Mechanicy konstrukcji metalowych wykonują wszelkiego rodzaju konstrukcje z metalu.
Mogą to być windy, dźwigi lub podobne urządzenia transportujące, ale również mosty, elementy zabudowy pojazdów mechanicznych, statki albo kompletne hale lub platformy wiertnicze. Pojedyncze elementy konstrukcyjne wykonują najpierw na podstawie rysunków technicznych i specyfikacji w zakładzie produkcyjnym. Docinają profile metalowe i blachy dokładnie do odpowiednich wymiarów zaginają ich krawędzie lub wyginają je oraz nawiercają otwory, aby później można było skręcić elementy ze sobą. Wykorzystują przy tych pracach palniki lub piły do metalu. Przy większych ilościach często wykorzystują obrabiarki sterowane numerycznie. Na placu budowy dokonują montażu poszczególnych elementów konstrukcyjnych lub przygotowanych wcześniej podzespołów, regulują ich ułożenie i spawają je ze sobą. Do transportowania dużych i ciężkich elementów używają dźwignic i wciągarek. W ostatnim etapie przekazują zmontowane urządzenia i systemy klientowi, wyjaśniają mu zasady obsługi oraz udzielają wskazówek na temat możliwych zastosowań urządzenia i przepisów bezpieczeństwa pracy. Zajmują się również wykonywaniem prac związanych z konserwacją i remontami, np. kontrolą elektrotechnicznych komponentów systemów sterowania urządzeniami transportowymi.
Obszerny opis czynności oraz środowiska pracy w tym zawodzie dostarcza portal internetowy Federalnej Agencji d.s. Pracy BERUFENET.
Niemiecki zawód Mechanik konstrukcji metalowych (niem. Konstruktionsmechaniker) jest częściowo porównywalny z następującymi polskimi zawodami:
Użyteczne informacje na temat priorytetów w nauce porównywanych zawodów można znaleźć w kategoriach informacji „Treść programu nauczania” oraz „Wymiar godzin”.
W systemie dualnym placówką szkoleniową jest przede wszystkim zakład pracy. Dodatkowo istnieje obowiązek uczęszczania do szkoły zawodowej (szkoły zawodowe w Brandenburgii nazywane są "Oberstufenzentren" czyli "Zespoły szkół ponadpodstawowych"). Zakład pracy w którym ma być zatrudniony uczeń informuje go, w której szkole w regionie jest prowadzona nauka jego zawodu.
Oberstufenzentrum Oder Spree, Standort Eisenhüttenstadt
Zasadniczo – tak jak w przypadku wszystkich zawodów wyuczonych na tym poziomie, określonych w niemieckiej Ustawie o kształceniu zawodowym [Berufsbildungsgesetz] lub Ustawie o rzemiośle [Handwerksordnung], nie ma żadnych, prawnie obowiązujących warunków odnośnie konieczności wcześniejszego ukończenia określonego poziomu kształcenia szkolnego lub zawodowego.
Przedsiębiorstwa zatrudniają jednak przeważnie kandydatów do nauki zawodu mechanik konstrukcji metalowych legitymujących się ukończeniem Hauptschule z dobrymi wynikami lub posiadaniem średniego poziomu wykształcenia wg klasyfikacji niemieckiej, odpowiadającego ukończeniu np. Realschule. Pomocne w rozpoczęciu nauki zawodu są organizowane przez przedsiębiorstwa przygotowawcze kursy kwalifikacyjne [Einstiegsqualifizierung, w skrócie EQ]. Informacje na ten temat można znaleźć tutaj.
Oczekiwania wobec kandydatów:
- zamiłowanie do kontaktu ze sprzętem, maszynami i urządzeniami technicznymi,
- zamiłowanie do pracy z metalem jako materiałem,
- zamiłowanie do wykonywania praktycznych czynności manualnych,
- zdolność matematycznego myślenia na przeciętnym, dobrym poziomie,
- wyobraźnia przestrzenna na przeciętnym, dobrym poziomie,
- zdolności rysunkowe i staranność,
- zdolność do pracy w zespole.
Nauka zawodu trwa 3,5 roku.
Skrócenie okresu nauki zawodu jest możliwe po spełnieniu określonych warunków.
Podczas nauki zawodu uczniowie zdobywają w przedsiębiorstwie umiejętności i wiedzę w zakresie co najmniej jednego z następujących kierunków zawodowych:
- Wyposażenie techniczne,
- Obróbka blach cienkich,
- Budownictwo okrętowe,
- Technika spawalnicza,
- Konstrukcje stalowe i metalowe.
Konkretny kierunek zawodowy ustalany jest przez przedsiębiorstwo, w którym odbywa się nauka zawodu.
Nauka zawodu podzielona jest na zdobywanie kwalifikacji podstawowych, wspólnych dla wszystkich zawodów związanych z obróbką metali w przemyśle, oraz odpowiednich kwalifikacji fachowych. Kwalifikacje podstawowe zdobywane są przez cały okres nauki równolegle z kwalifikacjami fachowymi, specyficznymi dla danego zawodu.
W ramach kwalifikacji podstawowych uczniowie zdobywają przykładowo wiedzę z zakresu:
- oceny właściwości materiału i zachodzących w nim zmian, doboru materiału odpowiednio do jego przeznaczenia i obchodzenia się z materiałem,
- utrzymania obrabiarek w gotowości do pracy oraz wykonywania przy ich pomocy części i elementów konstrukcyjnych,
- dokonywania przeglądów, utrzymania w odpowiednim stanie i konserwacji środków pracy oraz prowadzenia dokumentacji tych czynności,
- czytania dokumentacji technicznej dotyczącej ustawień obrabiarek i obsługi systemów sterujących,
- transportu, magazynowania i zabezpieczenia materiałów i gotowych produktów,
- pozyskiwania niezbędnych do wykonania danego zlecenia norm technicznych i informacji, ich sprawdzania oraz zastosowania,
- planowania i realizacji procesów i poszczególnych czynności produkcyjnych z uwzględnieniem wymogów ekonomicznych i wyznaczonych terminów oraz dokonywania wyboru priorytetów w wypadkach odstępstw od harmonogramu.
Specyficzne dla danego zawodu kwalifikacje fachowe obejmują na przykład umiejętności z zakresu:
- w jaki sposób można pozyskać ogólne i szczegółowe rysunki techniczne, jak je stosować oraz jak opracować rozwiązania techniczny z wykorzystanie rówżnych procesów obróbki,
- w jaki sposób, przy pomocy technik ręcznych, maszynowych i termicznych formuje się oraz tnie blachy, rury lub profile metalowe,
- w jaki sposób dobiera się obrabiarki odpowiednio do procesu produkcji oraz w jak wybiera się ich ustawienia i przeprowadza przebiegi próbne,
- w jaki sposób przygotowuje się elementy łączone odpowiednio do techniki łączenia,
- w jaki sposób przygotowuje się i wykorzystuje szablony,
- w jaki sposób demontuje się pojedyncze części i podzespoły konstrukcyjne oraz jak oznakowuje się je pod kątem ich pozycji i funkcji,
- w jaki sposób kontroluje się przygotowane części i podzespoły konstrukcyjne pod kątem ich późniejszego łączenia technikami spawalniczymi.
Zajęcia teoretyczne obejmują następujące działy tematyczne (zalecany wymiar godzin):
W pierwszym roku nauki:
- Wykonywanie elementów konstrukcyjnych przy pomocy narzędzi ręcznych (80)
- Wykonywanie elementów konstrukcyjnych przy pomocy maszyn (80)
- Wykonywanie prostych podzespołów konstrukcyjnych (80)
- Konserwacja systemów technicznych (80)
W drugim roku nauki:
- Wykonywanie podzespołów konstrukcyjnych z blach (80)
- Montaż i demontaż podzespołów konstrukcyjnych (60)
- Formowanie profili (60)
- Wykonywanie podzespołów konstrukcyjnych z profili (80)
W trzecim roku nauki:
- Wykonywanie konstrukcji z blaszanych elementów konstrukcyjnych (80)
- Wykonywanie konstrukcji z profili (80)
- Montaż i demontaż konstrukcji metalowych (60)
- Utrzymanie i konserwacja produktów techniki konstrukcyjnej (60)
W czwartym roku nauki:
- Wykonywanie produktów techniki konstrukcyjnej (80)
- W prowadzanie zmian i dopasowywanie produktów techniki konstrukcyjnej (60)
Łącznie: 1.020 godzin
Przegląd treści programowych, obejmowanych przez poszczególne działy tematyczne można znaleźć w ramowym planie nauczania tutaj.
Uczniowie pobierają naukę zawodu przeważnie w zakładach przemysłowych branży metalowej, np. w zakładach zajmujących się produkcją konstrukcji z blach cienkich lub wyposażenia technicznego. Najczęściej pracują pod gołym niebem na placach budów, w warsztatach lub halach produkcyjnych. Jako że niektóre zakłady rzemieślnicze nie są w stanie przekazać wszystkich treści programowych, praktykowane jest przenoszenie części nauki do innych zakładów lub do międzyzakładowych ośrodków nauki zawodu.
Podejmując naukę uczniowie muszą być przygotowani na podołanie stawianym przed nimi wymaganiom – od początku wykonują różne czynności, począwszy od przynoszenia elementów konstrukcyjnych lub narzędzi na miejsce montażu, aż po uruchamianie obrabiarek sterowanych numerycznie i mierzenie, czy obrabiana część odpowiada wymaganym wymiarom. Na placach budów pracują również pod gołym niebem niezależnie od tego, jakie panują warunki pogodowe – często w deszczu, chłodzie lub letnim upale. Muszą również przyzwyczaić się do hałasu powodowanego przez maszyny oraz do pyłu unoszącego się w powietrzu podczas cięcia palnikiem, wiercenia lub szlifowania, który może działać drażniąco na drogi oddechowe. Liczyć muszą się również z pozostawaniem w kontakcie ze smarami i substancjami chłodzącymi. Nie mogą mieć lęku wysokości, gdyż podczas montażu muszą również wspinać się na rusztowania. Podczas wykonywania konstrukcji metalowych trzeba wykonać wiele różnorodnych prac, przy których wymagana jest nie tylko siła fizyczna, ale również zdolność koncentracji.
Przy zalecanej podczas nauki zawodu ilości 110 tygodni roboczych można założyć, że wymiar godzinowy zajęć praktycznych wynosi 4.000 godzin.
Nauka zawodu w zakładzie pracy jest dla ucznia bezpłatna.
W związku z zajęciami w szkole zawodowej mogą jednakże powstać koszty związane z zakupem pomocy naukowych (np. podręczników fachowych), koszty dojazdów lub, w niektórych przypadkach, zakwaterowania poza miejscem zamieszkania ucznia.
Po spełnieniu określonych warunków uczniowie mogą otrzymać stypendium na okres nauki zawodu [Berufsausbildungsbeihilfe, w skrócie BAB]. Informacji na temat warunków otrzymania oraz wysokości możliwego stypendium dostarcza odpowiednia ulotka Federalnej Agencji d.s. Pracy oraz dostępny w sieci kalkulator stypendium na okres nauki zawodu [Berufsausbildungsbeihilfe-Rechner (BAB)].
Wynagrodzenie za okres nauki zawodu
Uczniowie pobierający naukę zawodu w systemie dualnym otrzymują wynagrodzenie za okres nauki. Kształtuje się ono przeważnie na poziomie określonym w układach taryfowych. Jego wysokość jest uzależniona od dziedziny gospodarki, z którą związany jest dany zawód (przemysł i handel, rzemiosło, itp.) oraz od konkretnej branży i terytorialnego zasięgu obowiązywania odpowiedniego układu taryfowego.
Również miasto / region mają decydujący wpływ na wysokość wynagrodzenia w okresie nauki zawodu. Nadal istnieją również różnice między Niemcami Wschodnimi i Zachodnimi.
Przedstawione poniżej dane na temat wysokości wynagrodzenia są danymi orientacyjnymi i nie mogą być podstawą do jakichkolwiek roszczeń.
Uczniowie zawodu mogą otrzymywać około 900 do 1200 Euro wynagrodzenia miesięcznego.
Źródło:
(niem. Datenbank Ausbildungsvergütungen, w skrócie DAV) Federalnego Instytutu Kształcenia Zawodowego (niem. Bundesinstitut für Berufsbildung, w skrócie BIBB)
Zarobki są w znacznym stopniu uzależnione od stawianych w danym wypadku wobec pracownika wymagań. Ponadto z reguły brane są pod uwagę doświadczenie zawodowe i zakres odpowiedzialności.
Poza wynagrodzeniem zasadniczym wypłacane są czasem dodatki i premie, jak np. trzynasta pensja, dodatek urlopowy i dodatkowe świadczenia emerytalne.
Dlatego najlepszym sposobem sprawdzenia aktualnych wynagrodzeń regionalnych są następujące strony internetowe: ...
Z reguły obowiązuje aktualny układ taryfowy, który został zawarty na czas określony pomiędzy odpowiednimi zrzeszeniami pracodawców i Przemysłowym Związkiem Zawodowym Branży Metalowej [IG Metall] w danym kraju związkowym.
Ukończenie nauki zawodu w systemie dualnym nie jest dla mechaników konstrukcji metalowych ostatnim możliwym etapem kształcenia zawodowego.
Nowe rozwiązania, np.w procesach obróbki, nowe materiały lub zmiany w technologiach budownictwa okrętowego, budowy maszyn i urządzeń transportowych wymagają ciągłej gotowości do dalszego kształcenia.
Dzięki seminariom na takie tematy, jak:
- Konstrukcje stalowe i metalowe,
- Obrócka blach,
- Behälterbau,
- Mechanika i monitoring urządzeń przemysłowych,
- Technika montażowa,
- Techniki NC-, CNC-, DNC lub formowanie metali
specjaliści mogą stale pozostawać na bieżąco z wiedzą fachową.
Również zdobywanie certyfikatów w kolejnych technikach spawalniczych ma uzasadnienie, gdyż niektóre materiały i wyroby mogą być spawane tylko przez specjalistów, którzy mają do tego konieczne uprawnienia. Uprawnienia spawalnicze do wykonywania tzw. „prac odbiorowych“ sa ważne tylko przez określony czas, a ich każdorazowe przedłużenie wymaga zdania odpowiednich egzaminów.
Osoby, które postawiły sobie za cel rozwój zawodowy, mogą również skorzystać z palety możliwości kształcenia ustawicznego. Logiczną drogą rozwoju zawodowego jest zdanie egzaminu na tytuł mistrza ze specjalizacją przemysł metalowy. Do sprawowania funkcji kierowniczych i specjalnych, np. na średnim poziomie kierowania, przygotowują również inne formy kształcenia ustawicznego, jak np. technik w specjalności technika konstrukcji metalowych lub technik ze specjalnością technika maszynowa.
Mechanicy konstrukcji metalowych, którzy legitymują się stopniem wykształcenia upoważniającym do podjęcia nauki na uczelniach wyższych, mogą podjąć studia i uzyskać np. tytuł licencjata na kierunku budowa maszyn.
Oferowany przez Federalną Agencję d.s. Pracy przegląd informacji na temat możliwości podniesienia kwalifikacji można znaleźć tutaj.
Kreishandwerkerschaft Oderland (Spawanie):
Linki do stron i portali niemieckojęzycznych:
Karriere im Maschinenbau
Portal internetowy Stowarzyszenia Niemieckich Producentów Maszyn i Urządzeń [Verband deutscher Maschinen- und Anlagenbau e.V.] poświęcony nauce zawodu, studiom i praktykom zawodowym na kierunkach związanych z budową maszyn
metallhandwerk.de
Strona internetowa, której wydawcą jest Niemieckie Zrzeszenie Rzemiosł Branży Metalowej [Bundesverband Metall - Vereinigung Deutscher Metallhandwerke]
www.dvs-verlag.de
Wydawnictwo DVS-Verlag zajmujące się technikami spawalniczymi i pokrewnymi jest wydawcą wielu czasopism fachowych dla przemysłu metalowego i ceramicznego. Na portalu internetowym DVS prowadzona jest niewielka giełda wolnych miejsc pracy dla fachowców z tych branż
www.techniker-forum.de
Informacje, niezależne doradztwo i opisy praktycznych doświadczeń związane tytułem zawodowym technika z egzaminem państwowym
http://www.me-vermitteln.de/
Strona poświęcona zawodom związanym z przemysłem metalowym i elektrotechnicznym:
Linki do stron i portali niemieckojęzycznych:
http://www.icjobs.de
Obszerna oferta, zwłaszcza w dziedzinie zawodów technicznych
http://www.backinjob.de
Oferty miejsc pracy i giełda możliwości podjęcia nauki zawodu z podziałem na branże
http://www.aktuelle-jobs.de
Duża giełda ofert pracy dla wykwalifikowanego i niewykwalifikowanego personelu dla przemysłu, rzemiosła i handlu. Ogłoszenia zamieszczane są przeważnie przez firmy zajmujące się pośrednictwem pracy
http://www.bau.de
Giełda miejsc pracy dla branży budowlanej. Spektrum ofert rozciąga się od architekta do robotnika i od opiekuna klientów kluczowych do przedstawiciela handlowego materiałów budowlanych
http://www.stepstone.de
Duża giełda ofert pracy dla przemysłu i usług.
http://www.fertigung-online.de
Giełda ofert pracy w przemyśle wytwórczym i rzemiośle. Kliknięcie na jedno z ogłoszeń w oferowanej liście linków otwiera okienko z dokładnymi informacjami o danej ofercie
http://www.cad.de
Internetowa giełda pracy dla specjalistów CAD/CAM, kreślarzy, pracowników serwisowych, handlowców, ale także dla pracowników biurowo-administracyjnych w branżach technicznych. Oferuje łatwą w obsłudze funkcję wyszukiwania ofert i obszerne informacje o ofertach pracy
W kooperacji z Federalną Agencją d.s. Pracy prywatna agencja pośrednictwa pracy dla rzemiosła dhv oferuje na swoich stronach internetowych miejsca pracy dla wykwalifikowanych rzemieślników z wielu różnych branż. Wyszukiwanie ofert ułatwia filtr regionalny i branżowy
http://www.jobpilot.de
Giełda pracy z podziałem na dziedziny zawodowe
http://www.jobsuche.de
Giełda pracy z możliwością wyszukiwania ofert z konkretnego regionu
http://www.jobrobot.de
Giełda pracy z podziałem na branże i regiony