Nauka zawodu w systemie szkolnym

Logopeda jest jednolicie uregulowanym we wszystkich krajach związkowych Niemiec zawodem, który zdobywa się w państwowych i prywatnych szkołach zawodowych dla logopedów (niem.Berufsfachschule für Logopädie).

Poza tym istnieje możliwość studiowania logopedii w wyższych szkołach zawodowych, częściowo również w formie kontynuacji nauki zawodu w szkole zawodowej.

W ścisłej współpracy z lekarzami logopedzi opracowują indywidualne koncepcje terapeutyczne dla przypadków zaburzeń nauki mówienia u dzieci, zaburzeń głosu, mowy, wymowy lub łykania o różnych podłożach (przede wszystkim przy wadach słuchu) oraz przy zaburzeniach płynności mowy, jak np. jąkanie i mowa bezładna. Przeprowadzają terapię przy pomocy odpowiednich metod terapii mowy i głosu, np. wprowadzają ćwiczenia regulujące oddech i odprężające lub wspomagają pacjentów po udarach w ponownym uczeniu się mówienia. Do zakresu ich zadań należy również terapia osób po operacjach krtani. W praktyce logopedzi często specjalizują się w terapii konkretnych rodzajów zaburzeń. Mogą być zatrudnieni również w dziedzinie prewencji.

Do zakresu obowiązków logopedy należą głównie następujące zadania:

• przeprowadzanie wywiadu chorobowego pod kątem logopedycznym,
• wybór odpowiedniej metody badania,
• stawianie diagnozy logopedycznej i integrowanie jej z diagnozą lekarską dla danego przypadku,
• prowadzenie rozmów doradczych z pacjentami względnie ich rodzicami, np. wspólne zastanowienie się z rodzicami, które z układów lub sposobów zachowania w środowisku domowym mogłyby zostać dostosowane do potrzeb (np. więcej czasu poświęconego na komunikację bezpośrednią niż na oglądanie telewizji),
• współpraca z lekarzami, rodzicami, nauczycielami i terapeutami pacjentów w ramach zarządzania przypadkiem (case management),
• opracowywanie koncepcji terapeutycznych dla konkretnych pacjentów z uwzględnieniem indywidualnych uwarunkowań,
• ustalanie planów terapii, w razie potrzeby określanie celu cząstkowego dla każdej wizyty,
• wybór odpowiednich metod terapii mowy i głosu,
• przeprowadzanie działań terapeutycznych:
  • wprowadzanie ćwiczeń regulujących oddech i odprężających, korygowanie pacjentów,
  • aktywowanie i motywowanie pacjentów,
  • wspieranie pacjentów po udarach w odzyskiwaniu zdolności motorycznych i pamięci mowy, np. w tworzeniu od nowa odpowiedniego zasobu słownictwa,
  • trening zdolności rozróżniania głosek i liter w przypadkach zaburzeń rozwoju zdolności mówienia u dzieci, np. przy pomocy ilustracji,
  • przyswajanie technik poprawiania płynności mowy i hamowania mechanizmów powodujących zaburzenia u pacjentów jąkających się,
• prowadzenie działań mających na celu zapobieganie zaburzeniom rozwoju zdolności mówienia lub zachowanie wydolności głosowej; doradztwo i szkolenia dla określonych grup docelowych.

Niemiecki zawód logopeda (nazwa niemiecka: Logopäde / Logopädin) jest porównywalny z polskim zawodem:

- Logopeda, nauka zawodu na poziomie studiów wyższych I stopnia (licencjat w zakresie logopedii, 3 lata) i podyplomowych studiów II stopnia (magister logopedii, 2 lata).

Użyteczne informacje na temat priorytetów w nauce porównywanych zawodów można znaleźć w kategoriach informacji „Treść programu nauczania“ oraz „Wymiar godzin”.

Nauka zawodu realizowana jest między innymi przez wymienione powyżej pełnowymiarowe szkoły zawodowe i koledże zawodowe.

Warunkiem przyjęcia jest posiadanie średniego poziomu wykształcenia (wg klasyfikacji niemieckiej) lub poziomu uznawanego za równoważny. Przyjmowane mogą być również osoby z wykształceniem na poziomie Hauptschule pod warunkiem przedłożenia dokumentów potwierdzających ukończenie co najmniej dwuletniej nauki zawodu.

Poza tym z reguły zakłada się, że uczniowie legitymują się brakiem przeciwwskazań lekarskich do wykonywania zawodu. Pod uwagę brane są, obok normalnej zdolności widzenia i słyszenia, w pierwszym rzędzie zdrowe i wytrzymałe na obciążenia narządy głosu oraz dobre opanowanie języka niemieckiego w mowie i piśmie. Poza tym najczęściej pożądane są neutralna pod względem dialektów wymowa oraz muzykalność.

Proces naboru

Możliwość rozpoczęcia kształcenia jest w niektórych szkołach regulowana wewnętrznymi kryteriami naboru. Przyjmowanie kandydatów następuje najczęściej po odbyciu osobistej rozmowy ze szkolnym organem kwalifikacyjnym (zwłaszcza jeśli chodzi o przedmioty z zakresu nauk przyrodniczych). Ponadto jednym z kryteriów naboru może być kolejność napływania podań lub wyniki praktycznych i/lub ustnych egzaminów wstępnych.

Zdobycie praktyki w dziedzinie medycyny, pedagogiki społecznej lub opieki przed rozpoczęciem nauki jest zalecane przez wiele placówek edukacyjnych.

Inne warunki rozpoczęcia nauki

Często wymagane jest zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania zawodu, opinia foniatry lub audiologa, przejście testów laryngologicznych oraz zaświadczenie o niekaralności. Dokumenty te nie mogą być starsze niż trzy miesiące.

Osoby młodociane (poniżej 18 roku życia), rozpoczynające naukę zawodu logopeda musza przedłożyć zaświadczenie o przejściu tzw. „pierwszego badania” w rozumieniu § 32 Ustawy o ochronie pracy młodocianych (§ 32 des Jugendarbeitsschutzgesetzes).

Nauka zawodu trwa 3 lata.

Skrócenie okresu nauki

Po złożeniu wniosku do odpowiedniego organu w okres nauki może zostać wliczona ukończona wcześniej nauka innego zawodu w zakresie uznanym za równoważny. Uznanych w ten sposób może zostać do dwóch trzecich ogólnej liczby godzin przewidzianych na naukę zawodu.

Podczas zajęć teoretycznych i praktycznych w szkole zawodowej zdobywane są umiejętności z następujących dziedzin:

• jak zbudowane są orany mowy i głosu,
• jakie występują choroby narządów słuchu, nosa, przełyku, krtani i dolnych dróg oddechowych oraz jakie są ich przyczyny,
• jakie mogą występować formy utraty zdolności mówienia lub rozumienia mowy (organiczne, funkcjonalne, psychogenne), np. wady słuchu, zaburzenia płynności mówienia (jąkanie, mowa bezładna),
• w jaki sposób przeprowadza się anamnezy i diagnozy logopedyczne oraz planuje i realizuje odpowiednie działania terapeutyczne,
• w jaki sposób leczy się pacjentów po operacjach krtani,
• na czym polegają schorzenia centralnego systemu nerwowego oraz w jaki sposób przeprowadza się odpowiednie badania,
• w jaki sposób zbudowany jest aparat żucia, jakie mogą występować jego zniekształcenia oraz jakie zabiegi ortodontyczne się stosuje,
• w jaki sposób bada się zdolność słyszenia osób dorosłych i dzieci,
• jakie istnieją środki pomocnicze dla ludzi z wadami słuchu oraz w jaki sposób one funkcjonują,
• w jaki sposób powstają dźwięki wytwarzane przez organy głosu (fonetyka) oraz w jaka jest struktura języka mówionego (lingwistyka),
• jakie aspekty psychologiczne, pedagogiczne i socjologiczne mają znaczenie w kontaktach z osobami chorymi i niepełnosprawnymi,
• w jaki sposób udzielać porad pacjentom i ich rodzinom,
• jakie przepisy i uregulowania prawne mają znaczenie dla służby zdrowia lub w szczególności dla nauki zawodu.

Podczas praktycznej nauki zawodu w praktykach logopedycznych, placówkach rehabilitacyjnych lub klinikach uczniowie:

• ćwiczą i uczą się stawiania diagnoz logopedycznych, planowania i realizacji działań terapeutycznych, przeprowadzania rozmów i udzielania porad oraz stosowania technik terapeutycznych,
• odbywają hospitacje w dziedzinie logopedii, foniatrii i innych pokrewnych dziedzinach,
• zaliczają interdyscyplinarne praktyki z audiologii i psychologii,
• biorą udział w szkoleniach z wychowania muzycznego i rytmiki, kształtowania głosu i wychowania językowego.

Zajęcia teoretyczne i praktyczne w szkole zawodowej obejmują łącznie 1.740 godzin, w tym:

1. Nauka o zawodzie, prawodawstwie i wychowanie obywatelskie  (60 h)
2. Anatomia i fizjologia  (100 h)
3. Patologia (20 h)
4. Laryngologia(60 h)
5. Pediatria i neuropediatria (80 h)
6. Psychiatria dzieci i młodzieży (40 h)
7. Neurologia i psychiatria (60 h)
8. Ortodoncja, chirurgia szczękowa (20 h)
9. Foniatria (120h)
10. Afazjologia (diagnostyka i leczenie utraty mowy) (40 h)
11. Audiologia i audiologia pediatryczna (60 h)
12. Elektroakustyka i akustyka aparatów słuchowych (20 h)
13. Logopedia (480 h)
14. Fonetyka / lingwistyka (80 h)
15. Psychologia uni psychologia kliniczna(120 h)
16. Socjologia(40 h)
17. Pedagogika (60 h)
18. Pedagogika specjalna (80 h)
19. Kształtowanie głosu (100 h)
20. Wychowanie językowe (100 h)

Praktyczna nauka zawodu w praktykach logopedycznych, placówkach rehabilitacyjnych lub klinikach obejmuje łącznie 2.100 godzin, w tym:

1. Hospitacje w dziedzinie foniatrii, logopedii i innych dziedzinach, wycieczki (340 h)
2. Praktyka logopedyczna (1.520 h)
3. Praktyka z zakresu współpracy zespołu terapeutycznego z rodzinami pacjentów w dziedzinie audiologii i audiologii pediatrycznej, psychologii łącznie z technikami samopoznania oraz terapii muzycznej (240 h)

Z kształceniem w szkole zawodowej mogą być związane koszty, w szczególności opłaty za zajęcia lub czesne (przede wszystkim w prywatnych placówkach edukacyjnych) oraz opłaty za przyjęcie do szkoły i opłaty egzaminacyjne. Z zajęciami teoretycznymi związane są koszty zakupu pomocy naukowych (np. literatury fachowej). W czasie zajęć praktycznych potrzebna będzie odzież robocza. Poza tym należy się liczyć z kosztami dojazdów lub kosztami zakwaterowania poza miejscem zamieszkania.

Podczas nauki zawodu w systemie szkolnym uczniowie nie otrzymują wynagrodzenia za okres nauki zawodu.

Uczniowie kształcący się w szkołach zawodowych mogą starać się o stypendium zgodnie z Federalną Ustawą o Wspieraniu Kształcenia (niem. Bundesausbildungsförderungsgesetz, w skrócie BAföG).

Zarobki są w znacznym stopniu uzależnione od stawianych w danym wypadku wobec pracownika wymagań. Ponadto z reguły brane są pod uwagę doświadczenie zawodowe i zakres odpowiedzialności.

Poza wynagrodzeniem zasadniczym wypłacane są czasem dodatki i premie, jak np. trzynasta pensja, dodatek urlopowy i dodatkowe świadczenia emerytalne.

Dlatego najlepszym sposobem sprawdzenia aktualnych wynagrodzeń regionalnych są następujące strony internetowe: ...

www.gehalt.de

www.gehaltsvergleich.com

www.nettolohn.de

Układ taryfowy dla pracowników służb publicznych (Tarifvertrag des öffentlichen Dienstes) jest traktowany jako „taryfa przewodnia” do ustalania wysokości wynagrodzeń. Możliwe są również odstępstwa, np. w przypadku umów zawieranych na indywidualnie ustalanych warunkach. W zorientowaniu się w wysokościach wynagrodzeń na terenie Niemiec mogą być pomocne również: Układ taryfowy dla pracowników służb publicznych krajów związkowych (Tarifvertrag des öffentlichen Dienstes der Länder) oraz Wytyczne do zawierania umów o pracę Niemieckiego Zrzeszenia Caritas (Arbeitsvertragsrichtlinien des Deutschen Caritasverbands).

Zdobywanie kwalifikacji i specjalizacja

Nowości i nowe doświadczenia, np. w dziedzinie metod diagnostycznych i terapeutycznych stawiają przed logopedami coraz to nowe wyzwania.

W celu zapewnienia jakości świadczonych usług, usługodawcy w zawodach licencjonowanych są zobowiązani zgodnie z zaleceniami ramowymi zaliczać formy fachowego kształcenia ustawicznego (należy zdobyć 60 punktów za kształcenie ustawiczne w ciągu czterech lat).

Spektrum tematyczne form kształcenia ustawicznego dającego możliwość adaptacji zawodowej jest szerokie i sięga od tematów związanych z logopedią poprzez terapię oddechową, aż po doradztwo. Logopedzi chcący się wyspecjalizować w którejś z dziedzin zawodowych również znajdą dla siebie odpowiednie oferty, np. w takich dziedzinach jak zaburzenia rozwoju zdolności mowy lub zaburzenia głosu.

Awans zawodowy i studia wyższe

Osoby, które postawiły sobie za cel rozwój zawodowy, mogą również skorzystać z palety możliwości kontynuowania kształcenia w jednej z form kształcenia ustawicznego umożliwiających awans zawodowy. Logiczną drogą rozwoju zawodowego jest zdanie w jednej z izb przemysłowo-handlowych egzaminu na tytuł specjalisty ds. zarządzania w dziedzinie opieki socjalnej i zdrowotnej

Kursy przygotowujące do egzaminów kończących formy kształcenia ustawicznego są oferowane częściowo w oparciu o metody E-Learning/Blended Learning. Ich uczestnicy nie uczą się jednak wyłącznie sami przy komputerach. Podczas kursu pozostają z reguły w kontakcie z wykładowcą, który jest do ich dyspozycji w sprawach merytorycznych i technicznych.

Logopedzi, którzy legitymują się stopniem wykształcenia upoważniającym do podjęcia nauki w szkołach wyższych, mogą podjąć studia i uzyskać dyplom licencjata w dziedzinie logopedii. Poza tym, po spełnieniu określonych warunków, możliwe jest podjęcie studiów bez wcześniejszego ukończenia odpowiedniego stopnia wykształcenia.

Więcej informacji na temat warunków podjęcia nauki w szkołach wyższych w poszczególnych krajach związkowych Niemiec znajdziesz tutaj.

Formy kształcenia ustawicznego umożliwiająceawans zawodowy (wybór):

• Specjaliści – ekonomiści, specjaliści ds. zarządzania, handlowcy różnych specjalności
• Specjalista ds. zarządzania w dziedzinie opieki socjalnej i zdrowotnej (egzamin w izbach przemysłowo-handlowych)
• Specjalista – ekonomista w dziedzinie opieki społecznej (szkoła zawodowa)
• Specjalista – ekonomista ds. zarządzania w służbie zdrowia (szkoła zawodowa)

Kierunki studiów wyższych (wybór):

• Logopedia (na poziomie szkoły wyższej)
• Fonetyka
• Lingwistyka kliniczna
• Pedagogika medyczna (na poziomie szkoły wyższej)
• Nauczanie w szkołach specjalnych

Linki do stron i portali niemieckojęzycznych:

Obszerna strona internetowa poświęcona tematyce terapii zaburzeń mowy:

www.sprachheilpaedagogik.de

Federalne Zrzeszenie Niemieckich Szkół Logopedycznych (Bundesverband Deutscher Schulen für Logopädie e.V.):

http://www.bdsl-ev.de/

Duży portal internetowy dla logopedów:

http://www.logopaedie.com/

Linki do stron i portali niemieckojęzycznych:

Giełda pracy organizacji Caritas w Niemczech:

www.caritas-jobs.de

Prywatny internetowy portal poświęcony możliwościom kariery zawodowej:

www.monster.de

Giełda miejsc pracy i nauki zawodu Federalnej Agencji ds. Pracy:

www.joboerse.arbeitsagentur.de

Oferty miejsc pracy dla wykwalifikowanych specjalistów i kadr kierowniczych:

www.jobscout24.de

Największa internetowa giełda pracy dla logopedów:

http://www.logojobs.de/