Nauka zawodu w systemie dualnym

Pod pojęciem nauki zawodu w systemie dualnym rozumiana jest nauka zawodu odbywająca się równolegle w zakładzie pracy i w szkole zawodowej. Warunkiem podjęcia nauki zawodu w systemie dualnym jest w Niemczech zawarcie „umowy o naukę zawodu“ (niem. Berufsausbildungsvertrag) ze szkolącym zakładem pracy.

Wraz z ukończeniem nauki zawodu uczniowie uzyskują tytuł zawodowy: Wykwalifikowany pracownik zakładu komunikacji (niem. Fachkraft im Fahrbetrieb).

Przed wyjazdem na trasę wykwalifikowani pracownicy zakładu komunikacji sprawdzają pojazd pod kątem bezpieczeństwa eksploatacji oraz czystości. Prowadzą środki komunikacji, takie jak autobusy, tramwaje lub pociągi metra odpowiednio do rozkładów jazdy. Jako kierowcy lub motorniczowie bądź pracownicy obsługi sprzedają bilety, udzielają pasażerom porad w sprawie połączeń lub cen biletów, a czasem muszą także łagodzić występujące, np. pomiędzy pasażerami, sytuacje konfliktowe. W przypadkach zakłóceń w ruchu, informują o tym pasażerów i dyspozytora, sami usuwają drobniejsze awarie pojazdów, zabezpieczają miejsca wypadków, a w razie potrzeby udzielają pierwszej pomocy. W przypadku pracy w służbach wewnętrznych przedsiębiorstwa, kierują parkiem pojazdów i planują wykorzystanie personelu. Poza tym współuczestniczą w wykonywaniu kalkulacji i prowadzeniu działań promocyjnych i marketingowych, np. w dziedzinie wsparcia sprzedaży lub zachęcania klientów do stałego korzystania z usług przedsiębiorstwa, oraz tworzeniu rozkładów jazdy. Pracując w działach obsługi technicznej dbają o sprawność i gotowość pojazdów.

Źródło: Portal BERUFENET

Niemiecki zawód wykwalifikowany pracownik zakładu komunikacji (nazwa niemiecka: Fachkraft im Fahrbetrieb) jest częściowo porównywalny z polskimi zawodami:

• Kierowca autobusu, do wykonywania zawodu oprócz posiadania prawa jazdy odpowiedniej kategorii (D), ukończenia krótkiego kursu oraz pozytywnego przejścia badań psychofizycznych, niezbędne jest ukończenie obowiązkowego kursu kwalifikacji wstępnych (280 godzin).
• Motorniczy tramwaju, do wykonywania zawodu niezbędne jest ukończenie 20 lat i pozytywne zaliczenie testów psychofizycznych, następnie należy odbyć odpowiedni kurs teoretyczny i praktyczny w Ośrodku Szkolenia Motorniczych (ok. 200 godzin). Kurs kończy się egzaminem w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego.

Użyteczne informacje na temat priorytetów w nauce porównywanych zawodów można znaleźć w kategoriach informacji „Treść programu nauczania“ oraz „Wymiar godzin”.

Nauka zawodu w systemie dualnym

Zasadniczo – tak jak w przypadku wszystkich zawodów wyuczonych na tym poziomie, określonych w niemieckiej Ustawie o kształceniu zawodowym (niem. Berufsbildungsgesetz) lub Ustawie o rzemiośle (niem. Handwerksordnung), nie ma żadnych, prawnie obowiązujących warunków odnośnie konieczności wcześniejszego ukończenia określonego poziomu kształcenia szkolnego lub zawodowego.

Zakłady pracy zatrudniają przeważnie kandydatów do nauki zawodu legitymujących się średnim poziomem wykształcenia (wg klasyfikacji niemieckiej, np. Realschule).

Nauka zawodu trwa 3 lata.

Skrócenie okresu nauki:

Przed upływem okresu nauki zawodu w zakładzie pracy i szkole zawodowej uczniowie mogą zostać dopuszczeni do egzaminu końcowego, jeżeli jest to uzasadnione ich wynikami w nauce. Okres skrócenia wynosi w takich przypadkach najczęściej 6 miesięcy.

Podczas pierwszych osiemnastu miesięcy nauki uczniowie uczą się np.:

• w jaki sposób prowadzić autobusy, tramwaje bądź pociągi metra w sieci obsługiwanej przez macierzyste przedsiębiorstwo zwracając przy tym uwagę na bezpieczeństwo, przyjazny stosunek do pasażerów, interesy ochrony środowiska oraz aspekty ekonomiczne,
• jak należy stosować uregulowania taryfowe, ustawowe i umowne w publicznej komunikacji miejskiej i podmiejskiej,
• co należy robić w sytuacjach zagrożenia i podczas wypadków,
• na co należy zwracać uwagę podczas planowania wykorzystania taboru, personelu i środków,
• w jaki sposób dbać o obsługę i przygotowanie pojazdów łącznie z kontrolą stopnia bezpieczeństwa ruchu i eksploatacji,
• jakie istnieją rodzaje mediów informacyjnych oraz jak z nich korzystać,
• w jaki sposób udzielać informacji w języku obcym,
• jak sprzedaje się usługi,
• w jaki sposób dokonuje się niezbędnych rozliczeń oraz jak wykonuje się kalkulacje,
• w jaki sposób ocenia się skargi,
• w jaki sposób ustala się potrzeby klientów oraz w jak współuczestniczyć w optymalizacji oferty przedsiębiorstwa pod kątem potrzeb klientów i w kontroli jakości,
• w jaki sposób nadzoruje się wskazania instrumentów kontrolnych oraz jak się je obsługuje,
• w jaki sposób wykorzystuje się możliwości ekonomicznego i przyjaznego dla środowiska wykorzystania energii i materiałów.

Podczas drugich osiemnastu miesięcy nauki uczniowie uczą się np.:

• na co należy zwracać uwagę podczas udzielania porad klientom oraz jak udzielać informacji na temat taryf, połączeń i ofert dodatkowych w publicznej komunikacji miejskiej i podmiejskiej,
• na co należy zwracać uwagę podczas układania rozkładów jazdy,
• w jaki sposób udziela się podróżnym informacji w przypadku ruchu odbywającego się w normalny sposób oraz w przypadkach zakłóceń,
• w jaki sposób zleca się wykonanie prac konserwacyjnych i remontowych przy pojazdach.

Źródło: Portal BERUFENET

Przegląd obszarów tematycznych w kształceniu zawodowym:

1. Reprezentowanie macierzystego przedsiębiorstwa (40 h)
2. Utrzymanie i konserwacja pojazdów (40 h)
3. Sprawdzanie gotowości autobusu do eksploatacji (120)
4. Postępowanie z klientami zakładów komunikacji (80 h)
5. Oferowanie i wykonywanie usług świadczonych przez zakłady komunikacji (80 h)
6. Wykonywanie przewozów pasażerskich (80 h)
7. Sprawdzanie gotowości pojazdów szynowych do eksploatacji (80 h)
8. Współuczestniczenie w planowaniu pracy w zakładzie (40 h)
9. Współuczestniczenie w kształtowaniu warunków pracy (40 h)
10. Prowadzenie pojazdów w sieci połączeń szynowych (40 h)
11. Działanie w sposób ekonomicznie świadomy (80 h)
12. Bezpieczne i przyjazne dla pasażerów prowadzenie pojazdów (80 h)
13. Wykorzystanie urządzeń elektronicznych (40 h)

Łącznie: 840 godzin

Uczniowie pracują z reguły trzy do czterech dni w tygodniu w szkolącym zakładzie pracy, w którym przyswajają sobie praktyczne umiejętności związane ze zdobywanym zawodem.

Nauka zawodu w systemie dualnym

Nauka zawodu w zakładzie pracy jest dla ucznia bezpłatna. W związku z zajęciami w szkole zawodowej mogą jednakże powstać koszty związane z zakupem pomocy naukowych (np. literatury fachowej), koszty dojazdów lub, w niektórych przypadkach, zakwaterowania poza miejscem zamieszkania ucznia.

Po spełnieniu określonych warunków uczniowie mogą otrzymać stypendium na okres nauki zawodu (niem. Berufsausbildungsbeihilfe, w skrócie BAB).

Uczniowie pobierający naukę zawodu w systemie dualnym otrzymują wynagrodzenie za okres nauki. Kształtuje się ono przeważnie na poziomie określonym w układach taryfowych. Jego wysokość jest uzależniona od dziedziny gospodarki, z którą związany jest dany zawód (przemysł i handel, rzemiosło, itp.) oraz od konkretnej branży i terytorialnego zasięgu obowiązywania odpowiedniego układu taryfowego. W pewnych warunkach, np. kiedy w danym zakładzie pracy nie obowiązują układy taryfowe, możliwe jest również swobodne ustalenie wysokości wynagrodzeń za okres nauki zawodu.

Przedstawione poniżej dane na temat wysokości wynagrodzenia są danymi orientacyjnymi i nie mogą być podstawą do jakichkolwiek roszczeń.

Uczniowie mogą w poszczególnych latach otrzymywać miesięcznie np. następujące wynagrodzenia za okres nauki zawodu:

• w pierwszym roku nauki – 325 do 770 euro,
• w drugim roku nauki – 340 do 820 euro,
• w trzecim roku nauki – 321 do 860 euro,

Źródło:

Federalne Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych, Taryfowe wynagrodzenia za okres nauki zawodu (Bundesministerium für Arbeit und Soziales, Tarifauswertung – Tarifvertragliche Ausbildungsvergütungen) – Stan ze stycznia 2013

Zarobkisą w znacznym stopniu uzależnione od stawianych w danym wypadku wobec pracownika wymagań. Ponadto z reguły brane są pod uwagę doświadczenie zawodowe i zakres odpowiedzialności.

Poza wynagrodzeniem zasadniczym wypłacane są czasem dodatki i premie, jak np. trzynasta pensja, dodatek urlopowy i dodatkowe świadczenia emerytalne. W zależności od regionu i branży występują różnice w wysokości zarobków.

Obszar taryfowy „Służby publiczne”

W przypadku zaszeregowania do grupy zarobkowej 5, na poziomach od 3 do 6 osoby zatrudnione w placówkach finansowanych ze środków komunalnych otrzymują miesięczne wynagrodzenie brutto w wysokości od 2.299 do 2.544 euro.

Zaszeregowanie na kolejnym poziomie taryfowym uzależnione jest od czasu nieprzerwanej pracy w danej grupie zarobkowej oraz od wyników w pracy.

Źródło:

Układ taryfowy dla pracowników służb publicznych (niem. Tarifvertrag für den öffentlichen Dienst, w skrócie TVöD)

Dla osób zatrudnionych w zakładach finansowanych ze środków komunalnych zastosowanie znajduje Układ taryfowy dla pracowników służb publicznych (niem. Tarifvertrag für den öffentlichen Dienst, w skrócie TVöD).

Formy kształcenia ustawicznego mogą być pomocne w byciu na bieżąco ze sprawami zawodowymi, w zdobyciu specjalizacji, osiągnięciu awansu zawodowego lub podjęciu samodzielnej działalności gospodarczej.

Kursy kwalifikacyjne:

• Transport, komunikacja, spedycja – w ujęciu ogólnym
• Transport drogowy
• Transport szynowy
• Bezpieczeństwo i higiena pracy – w transporcie i komunikacji
• Zapobieganie wypadkom

Kształcenie ustawiczne umożliwiające awans zawodowy:

- Mistrzowie:

• Mistrz z egzaminem wewnętrznym w dziedzinie transportu samochodowego

- Technicy:

• Technik z egzaminem państwowym w specjalności technika transportu, kierunek: zarządzanie w transporcie
• Technik z egzaminem państwowym w specjalności technika transportu, kierunek: transport kolejowy

- Starsi specjaliści, specjaliści – ekonomiści, wykwalifikowani handlowcy różnych specjalności:

• Starszy specjalista w dziedzinie transportu (z egzaminem wewnętrznym)
• Starszy specjalista ds. technicznych

- Inne możliwości kształcenia ustawicznego zapewniające awans zawodowy:

• Nauczyciel zawodów objętych systemem dualnym (kształcenie ustawiczne)

Kierunki studiów:

• Inżynieria transportu (licencjat)
• Logistyka, Supply Chain Management (licencjat)

Różnorodne formy kształcenia ustawicznego, zapewniającego awans zawodowy oraz liczne seminaria oferuje również IHK-Projektgesellschaft mbH Ostbrandenburg www.ihk-projekt.de.

Linki do stron i portali niemieckojęzycznych:

Leksykon terminów fachowych z dziedziny logistyki:

http://www.logistiklexikon.de/

Strona internetowa organizacji LogistikNetz Berlin-Brandenburg:

http://www.logistiknetz-bb.de/startseite.html

Logistyczna baza danych regionu Berlina i Brandenburgii w internecie:

http://www.berlinbrandenburglogistik.de/

Informacje dla uczniów w zawodach z branży logistycznej:

http://www.hallo-ausbildung.de/

Portal poświęcony możliwościom kariery zawodowej w logistyce:

http://berufswelt-logistik.de

Opis dnia pracy wykwalifikowanego pracownika zakładu komunikacji:

http://www.planet-beruf.de/Tagesablauf-Fachkraf.7425.0.html?&type=166

Strona internetowa Zrzeszenia Transportu i Logistyki Berlina i Brandenburgii (Verband Verkehr und Logistik Berlin und Brandenburg e.V.):

http://www.vsbberlin.de/

Strona internetowa Zrzeszenia Transportu Berlina i Brandenburgii (Verkehrsbund Berlin-Brandenburg):

http://www.vbb.de/

Strona internetowa Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej we Frankfurcie nad Odrą (Stadtverkehrsgesellschaft mbH Frankfurt (Oder)):

http://www.svf-ffo.de

Strona internetowa Przedsiębiorstwa Komunikacji Autobusowej Powiatu Märkisch-Oderland (Busverkehr Landkreis Märkisch-Oderland):

http://www.busmol.de

Strona internetowa Przedsiębiorstwa Komunikacji Autobusowej Powiatu Oder-Spree (Busverkehr Oder-Spree):

http://www.bos-fw.de

Linki do stron i portali niemieckojęzycznych:

Giełda pracy dla branży logistycznej:

http://www.logistik-jobs.de/

Strona poświęcona możliwościom kariery zawodowej w branży logistycznej:

Logistik- Karriere

Giełda miejsc pracy Federalnej Agencji ds. Pracy:

http://jobboerse.arbeitsagentur.de

Ogólna giełda pracy z podziałem na dziedziny zawodowe:

http://www.jobpilot.de

Ogólna giełda pracy z funkcją wyszukiwania ofert w regionach:

http://www.jobsuche.de

Giełda pracy z podziałem na branże i regiony:

http://www.jobrobot.de

Duża giełda pracy. Poszukiwania wśród dużej ilości ofert można zawęzić dzięki filtrom regionalnym i branżowym. Poza tym możliwe jest wyszukiwanie fragmentów tekstu i otrzymywanie interesujących ofert pracy dzięki usłudze „Jobagent”:

http://www.stepstone.de