Nauka zawodu w systemie dualnym
Pod pojęciem nauki zawodu w systemie dualnym rozumiana jest nauka zawodu odbywająca się równolegle w zakładzie pracy i w szkole zawodowej. Warunkiem podjęcia nauki zawodu w systemie dualnym jest w Niemczech zawarcie „umowy o naukę zawodu“ [Berufsausbildungsvertrag], a w innych krajach lub regionach niemieckojęzycznych, tj. w Austrii, Szwajcarii oraz we włoskim Tyrolu Południowym „umowy o naukę” [Lehrvertrag] z zakładem pracy. Odpowiednia szkoła zawodowa jest dobierana ze względu na siedzibę lub region, w którym działa dane przedsiębiorstwo. Praktyczną część nauki uczniowie odbywają w przedsiębiorstwach, a część teoretyczną realizuje szkoła zawodowa. Podstawą nauki zawodu w systemie dualnym jest odpowiednie rozporządzenie o nauce danego zawodu. Niemieckojęzyczne informacje na ten temat można znaleźć tutaj.
Nauka kończy się uzyskaniem zawodu: Operator maszyn i instalacji przemysłowych
Osoby pracujące w tym zawodzie dobierają ustawienia maszyn i instalacji oraz obsługują je. Niezależnie od tego, czy są to obrabiarki, maszyny włókiennicze lub drukarskie, czy też instalacje technologiczne w przemyśle spożywczym, operatorzy maszyn i instalacji przemysłowych przygotowują proces pracy, sprawdzają funkcjonowanie maszyn na stanowiskach kontrolnych i zajmują się ich uruchomieniem. Poza tym dokonują w regularnych odstępach czasu inspekcji maszyn w celu stwierdzenia ich gotowości technicznej, zajmują się ich konserwacją i w razie konieczności dokonują ich napraw. Dbają przy tym o konieczne materiały eksploatacyjne, wymieniają części ulegające zużyciu, takie jak uszczelki, filtry i węże oraz dokonują ustawień części mechanicznych. Ponadto nadzorują proces produkcyjny oraz sterują i kontrolują przepływ materiałów i surowców. Dodatkowo wykonują czynności związane z kontrolą jakości.
Operatorzy maszyn i instalacji przemysłowych wypełniają głównie następujące zadania:
Kontrola dostarczonych towarów
Obsługa i nadzorowanie pracy urządzeń, maszyn i instalacji
- podawanie materiałów i surowców na maszyny i instalacje,
- zapewnienie stałego dopływu materiałów i surowców,
- uważne obserwowanie pracy maszyn w celu wczesnego rozpoznania zakłóceń,
- analizowanie, usuwanie i dokumentowanie zakłóceń w funkcjonowaniu maszyn, w razie konieczności wymiana uszkodzonych części,
- odtransportowywanie gotowych produktów,
- ciągła kontrola danych dotyczących ustawień maszyn i przepływu materiałów.
Utrzymanie w czystości i konserwacja maszyn i instalacji
- utrzymanie stanowiska pracy w czystości zgodnie z przepisami BHP,
- regularne czyszczenie i smarowanie maszyn i automatów,
- wymiana zużytych części,
- w razie potrzeby pomoc przy poważniejszych naprawach.
Niemiecki zawód Operator maszyn i instalacji przemysłowych (niem. Maschinen- und Anlagenführer/-in) jest częściowo porównywalny z następującymi polskimi zawodami:
Użyteczne informacje na temat priorytetów w nauce porównywanych zawodów można znaleźć w kategoriach informacji „Treść programu nauczania” oraz „Wymiar godzin”.
W systemie dualnym placówką szkoleniową jest przede wszystkim zakład pracy. Dodatkowo istnieje obowiązek uczęszczania do szkoły zawodowej (szkoły zawodowe w Brandenburgii nazywane są "Oberstufenzentren" czyli "Zespoły szkół ponadpodstawowych"). Zakład pracy w którym ma być zatrudniony uczeń informuje go, w której szkole w regionie jest prowadzona nauka jego zawodu.
Oberstufenzentrum Oder Spree, Standort EisenhüttenstadtZasadniczo – tak jak w przypadku wszystkich zawodów wyuczonych na tym poziomie, określonych w niemieckiej Ustawie o kształceniu zawodowym [Berufsbildungsgesetz] lub Ustawie o rzemiośle [Handwerksordnung], nie ma żadnych prawnie obowiązujących warunków odnośnie konieczności wcześniejszego ukończenia określonego poziomu kształcenia szkolnego lub zawodowego.
Przedsiębiorstwa przyjmują przeważnie kandydatów do nauki zawodu operator maszyn i instalacji przemysłowych legitymujących się posiadaniem niższego poziomu wykształcenia wg klasyfikacji niemieckiej, odpowiadającego ukończeniu Hauptschule.
Nauka zawodu trwa 2 lata.
Skrócenie okresu nauki:
Po spełnieniu określonych warunków możliwe jest skrócenie okresu nauki zawodu.
Podczas zdobywania kwalifikacji podstawowych w pierwszym roku nauki przyszli operatorzy maszyn i instalacji przemysłowych uczą się w zakładzie pracy np.:
- w jaki sposób przeprowadzać kontrolę i konserwację narzędzi, maszyn i instalacji,
- na co należy zwracać uwagę wybierając metodę kontroli,
- jakie są ręczne i maszynowe techniki obróbki oraz w jaki sposób się je stosuje,
- w jaki sposób dokonuje się wyboru odpowiedniego materiału oraz jak obrabiać go zgodnie z dokumentacją techniczną,
- czym różnią się od siebie maszyny i instalacje produkcyjne,
- czego należy przestrzegać podczas zbierania, selekcji i składowania surowców wtórnych i pozostałości poprodukcyjnych,
- w jaki sposób przeprowadza się czynności zapewniające jakość produkcji.
Podczas zawodowego kształcenia specjalistycznego w drugim roku nauki uczniom przekazywana jest wiedza m.in. z zakresu:
W specjalności technologia metali i technologia tworzyw sztucznych:
- w jaki sposób obsługuje się systemy regulacji i sterowania w maszynach i instalacjach,
- w jaki sposób wytwarza się części konstrukcyjne stosując w szczególności techniki łączenia, obróbki skrawaniem i obróbki plastycznej oraz czego należy przestrzegać podczas ich montażu i demontażu,
- w jaki sposób dokonuje się przezbrojenia maszyn i instalacji produkcyjnych, jak ustawia się i optymalizuje dane procesowe oraz jak usuwa się zakłócenia w pracy,
- czego należy przestrzegać podczas sterowania przepływem materiałów,
- w jaki sposób dokonuje się konserwacji maszyn i instalacji oraz jak wymienia się zużyte części,
- w jaki sposób dobiera się narzędzia w zależności od metody produkcyjnej, materiału i geometrii obróbki oraz w jaki sposób ustala się i ustawia dane technologiczne.
W specjalności technologia włókiennictwa:
- w jaki sposób sprawdza się wzory i szablony technologiczne pod kątem wykonalności oraz jak stosuje się rozwiązania technologiczne do wytwarzania nici i tkanin,
- jakie istnieją technologie zmian struktury powierzchni i cech produktu oraz jak się je stosuje,
- jak ustawia się i optymalizuje dane procesowe,
- w jaki sposób prowadzony jest nadzór procesów produkcyjnych i parametrów technologicznych.
W specjalności technologiauszlachetniania tkanin:
- jakie istnieją metody uszlachetniania tkanin oraz na czym polegają powiązania technologiczne poszczególnych etapów produkcji,
- czego należy przestrzegać podczas wykorzystania wody, substancji chłodzących i energii w procesach produkcyjnych,
- w jaki sposób stwierdza się przyczyny typowych dla procesów uszlachetniania wahań jakości.
W specjalności technologia żywności:
- czego należy przestrzegać podczas uzbrajania i przezbrajania instalacji do gotowania i mieszania, linii do napełniania, urządzeń do sterylizacji, etykietowania, pakowania i waletowania,
- w jaki sposób stosuje się metody rozdrabniania, rozdzielania i sortowania,
- czego należy przestrzegać podczas napełniania i zamykania opakowań,
- w jaki sposób prowadzi się nadzór układów regulacji temperatury, ciśnienia, szybkości pracy maszyn, przepustowości i stopnia koncentracji produktu,
- w jaki sposób dozuje się, waży i miesza ze sobą surowce.
W specjalności technologia introligatorska i obróbki papieru:
- w jaki sposób stosuje się maszynowe techniki cięcia, falcowania i szycia wyrobów introligatorskich i obróbki papieru,
- w jaki sposób uzbraja się i przezbraja maszyny do obróbki papieru zgodnie z wymogami technologicznymi,
- w jaki sposób wybiera się, dostarcza i prowadza na maszyny materiały zadrukowane oraz jak ustawia się odpowiednie parametry maszyny.
Poza tymuczniom przekazuje się informacje z następujących zakresów:
- jakie wzajemne prawa i obowiązki wynikają z umowy o naukę zawodu,
- w jaki sposób zorganizowane jest przedsiębiorstwo, w którym odbywają naukę zawodu oraz w jaki sposób funkcjonuje zaopatrzenie, produkcja, sprzedaż i administracja,
- w jaki sposób stosowane są przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
- jakich przepisów związanych z ochroną środowiska należy przestrzegać.
Tekst rozporządzenia na temat nauki zawodu operator maszyn i instalacji przemysłowych znajdziesz tutaj.
Podczas nauki zawodu operator maszyn i instalacji przemysłowych w systemie dualnym uczniowie odbywają zajęcia praktyczne w zakładzie pracy i teoretyczne w szkole zawodowej. Zajęcia w szkole zawodowej są realizowane częściowo w formie zblokowanej w klasach specjalnościowych i zajmują z reguły 20% łącznego czasu nauki zawodu.
Kształcenie tematyczne w tygodniach zgodnie z ramowym planem nauczania:
Pierwszy rok nauki (zawodowe kwalifikacje podstawowe):
- Zasady wyboru i stosowania surowców, środków i materiałów pomocniczych - 4 tygodnie
- Przepływ i korzystanie z informacji i dokumentacji technicznych - 8 tygodni
- Planowanie i przygotowanie procesów pracy - 4 tygodnie
- Kontrola i procedury kontrolne - 6 tygodni
- Techniczne urządzenia produkcyjne, sterujące i regulujące – ustawienia i obsługa instalacji produkcyjnych - 22 tygodnie
- Sterowanie przepływem materiałów - 2 tygodnie
- Konserwacja i przeglądy maszyn i instalacji - 4 tygodni
- Realizacja działań związanych z zapewnieniem jakości - 2 tygodnie
Drugi rok nauki (zawodowe kwalifikacje specjalistyczne):
- Zasady wyboru i stosowania surowców, środków i materiałów pomocniczych, Planowanie i przygotowanie procesów pracy - 8 tygodni
- Techniczne urządzenia produkcyjne, sterujące i regulujące - 18 tygodni
- Ustawienia i obsługa instalacji produkcyjnych - 18 tygodni
- Sterowanie przepływem materiałów – 2 tygodnie
- Konserwacja i przeglądy maszyn i instalacji - 4 tygodni
- Realizacja działań związanych z zapewnieniem jakości - 2 tygodnie
Podczas nauki zawodu operator maszyn i instalacji przemysłowych w systemie dualnym uczniowie odbywają zajęcia praktyczne w zakładzie pracy i teoretyczne w szkole zawodowej.
Praktyczna część nauki zawodu zajmuje z reguły 80% łącznego czasu nauki zawodu.
Nauka zawodu w zakładzie pracy jest dla ucznia bezpłatna, jednakże w związku z zajęciami w szkole zawodowej mogą powstać koszty związane z zakupem pomocy naukowych (np. podręczników fachowych), koszty dojazdów lub zakwaterowania poza miejscem zamieszkania.
Po spełnieniu określonych warunków uczniowie mogą otrzymać stypendium na okres nauki zawodu [Berufsausbildungsbeihilfe, w skrócie BAB]. Informacji na ten temat udzielają odpowiednie terytorialnie Agencje d.s. Pracy. Na temat warunków otrzymania oraz wysokości możliwego stypendium informuje odpowiednia ulotka Federalnej Agencji d.s. Pracy oraz dostępny w sieci kalkulator stypendium na okres nauki zawodu [Berufsausbildungsbeihilfe-Rechner (BAB)].
Wynagrodzenie za okres nauki zawodu
Uczniowie pobierający naukę zawodu w systemie dualnym otrzymują wynagrodzenie za okres nauki. Kształtuje się ono przeważnie na poziomie określonym w układach taryfowych. Jego wysokość jest uzależniona od dziedziny gospodarki, z którą związany jest dany zawód (przemysł i handel, rzemiosło, itp.) oraz od konkretnej branży i terytorialnego zasięgu obowiązywania odpowiedniego układu taryfowego.
Również miasto / region mają decydujący wpływ na wysokość wynagrodzenia w okresie nauki zawodu. Nadal istnieją również różnice między Niemcami Wschodnimi i Zachodnimi.
Przedstawione poniżej dane na temat wysokości wynagrodzenia są danymi orientacyjnymi i nie mogą być podstawą do jakichkolwiek roszczeń.
Uczniowie zawodu mogą otrzymywać około 850 do 1050 Euro wynagrodzenia miesięcznego.
Źródło:
(niem. Datenbank Ausbildungsvergütungen, w skrócie DAV) Federalnego Instytutu Kształcenia Zawodowego (niem. Bundesinstitut für Berufsbildung, w skrócie BIBB)
Zarobki są w znacznym stopniu uzależnione od stawianych w danym wypadku wobec pracownika wymagań. Ponadto z reguły brane są pod uwagę doświadczenie zawodowe i zakres odpowiedzialności.
Poza wynagrodzeniem zasadniczym wypłacane są czasem dodatki i premie, jak np. trzynasta pensja, dodatek urlopowy i dodatkowe świadczenia emerytalne.
Dlatego najlepszym sposobem sprawdzenia aktualnych wynagrodzeń regionalnych są następujące strony internetowe: ...
Z reguły obowiązuje aktualny układ taryfowy, który został zawarty na czas określony pomiędzy odpowiednimi zrzeszeniami pracodawców i Przemysłowym Związkiem Zawodowym Branży Metalowej [IG Metall] w danym kraju związkowym.
Bank danych na temat obowiązujących układów taryfowych znajdziesz tutaj.
Kontynuacja kształcenia zawodowego dla poszczególnych specjalności zawodowych (metalowej, włókienniczej, technologii przemysłu spożywczego, technologii introligatorska i obróbki papieru) jest możliwa w trzecim i czwartym roku nauki zawodu. Umiejętności zdobyte w pierwszych dwóch latach nauki ulegają zaliczeniu.
Spektrum tematyki form zawodowego kształcenia ustawicznego jest bardzo szerokie i sięga od eksploatacji maszyn i instalacji przemysłowych, aż po zapobieganie wypadkom przy pracy. Również dla operatorów maszyn i instalacji przemysłowych chcących wyspecjalizować się jakiejś wąskiej dziedzinie dostępne są oferty związane np. z praca w służbach zapewnienia jakości.
Osoby, które postawiły sobie za cel rozwój zawodowy, mogą również skorzystać z palety możliwości rozszerzenia wykształcenia zawodowego. Logiczną drogą rozwoju jest kontynuowanie kształcenia i zdanie egzaminu w zawodzie związanym z branżą, w której się pracuje, np. na mechanika produkcji w branży włókienniczej. Do pełnienia funkcji kierowniczych i specjalistycznych, np. na średnim szczeblu kierowania, przygotowują również inne formy kształcenia ustawicznego, pozwalające np. zdobyć tytuł technika.
Linki do stron i portali niemieckojęzycznych:
Karriere im Maschinenbau
Portal internetowy Stowarzyszenia Niemieckich Producentów Maszyn i Urządzeń [Verband deutscher Maschinen- und Anlagenbau e.V.] poświęcony nauce zawodu, studiom i praktykom zawodowym na kierunkach związanych z budową maszyn
metallhandwerk.de
Strona internetowa, której wydawcą jest Niemieckie Zrzeszenie Rzemiosł Branży Metalowej [Bundesverband Metall - Vereinigung Deutscher Metallhandwerke]
www.dvs-verlag.de
Wydawnictwo DVS-Verlag zajmujące się technikami spawalniczymi i pokrewnymi jest wydawcą wielu czasopism fachowych dla przemysłu metalowego i ceramicznego. Na portalu internetowym DVS prowadzona jest niewielka giełda wolnych miejsc pracy dla fachowców z tych branż
www.techniker-forum.de
Informacje, niezależne doradztwo i opisy praktycznych doświadczeń związane tytułem zawodowym technika z egzaminem państwowy
Linki do stron i portali niemieckojęzycznych:
http://www.icjobs.de
Obszerna oferta, zwłaszcza w dziedzinie zawodów technicznych
http://www.backinjob.de
Oferty miejsc pracy i giełda możliwości podjęcia nauki zawodu z podziałem na branże
http://www.aktuelle-jobs.de
Duża giełda ofert pracy dla wykwalifikowanego i niewykwalifikowanego personelu dla przemysłu, rzemiosła i handlu. Ogłoszenia zamieszczane są przeważnie przez firmy zajmujące się pośrednictwem pracy
http://www.bau.de
Giełda pracy dla budownictwa. Spektrum ofert sięga od architekta do prostych zawodów rzemieślniczych, uwzględnia także całą paletę zawodów z branży handlu materiałami budowlanymi
http://www.fertigung-online.de
Giełda ofert pracy w przemyśle wytwórczym i rzemiośle. Kliknięcie na jedno z ogłoszeń w oferowanej liście linków otwiera okienko z dokładnymi informacjami o danej ofercie
http://www.cad.de
Internetowa giełda pracy dla specjalistów CAD/CAM, kreślarzy, pracowników serwisowych, handlowców, ale także dla pracowników biurowo-administracyjnych w branżach technicznych. Oferuje łatwą w obsłudze funkcję wyszukiwania ofert i obszerne informacje o ofertach pracy
deutsche handwerker vermittlung
W kooperacji z Federalną Agencją d.s. Pracy prywatna agencja pośrednictwa pracy dla rzemiosła dhv oferuje na swoich stronach internetowych miejsca pracy dla wykwalifikowanych rzemieślników z wielu różnych branż. Wyszukiwanie ofert ułatwia filtr regionalny i branżowy
http://www.jobpilot.de
Giełda pracy z podziałem na dziedziny zawodowe
http://www.jobsuche.de
Giełda pracy z możliwością wyszukiwania ofert z konkretnego regionu
http://www.jobrobot.de
Giełda pracy z podziałem na branże i regiony
