Nauka zawodu w systemie dualnym
Pod pojęciem nauki zawodu w systemie dualnym rozumiana jest nauka zawodu odbywająca się równolegle w zakładzie pracy i w szkole zawodowej. Warunkiem podjęcia nauki zawodu w systemie dualnym jest zawarcie „umowy o naukę zawodu“ (w Niemczech „Berufsausbildungsvertrag”, a w innych krajach lub regionach niemieckojęzycznych tj. w Austrii, Szwajcarii oraz we włoskim Tyrolu Południowym „Lehrvertrag”) z zakładem pracy.
Mechanicy przemysłowi są zatrudnieni w pionie produkcji oraz bieżącego utrzymania i konserwacji, gdzie troszczą się o to, aby maszyny i urządzenia produkcyjne były w stanie ciągłej gotowości do pracy. Zajmują się ich regulacją i kontrolują ich funkcjonowanie. W tym celu korzystają z odpowiednich procedur kontrolnych, ustalają przyczyny zakłóceń w pracy, zamawiają odpowiednie części zamienne lub wykonują je sami oraz przeprowadzają naprawy. Po zakończeniu prac montażowych i kontrolnych udzielają współpracownikom lub klientom instrukcji na temat obsługi i posługiwania się danym urządzeniem. W przypadku pracy przy produkcji maszyn lub urządzeń precyzyjnych, mechanicy przemysłowi zajmują się głównie wykonywaniem części konstrukcyjnych z metali i tworzyw sztucznych. Techniki toczenia, frezowania, wiercenia, szlifowania oraz różne techniki łączenia (np. spawanie lub skręcanie śrubami) są im tak samo znajome jak montaż i regulacja części i elementów konstrukcyjnych.
Niemiecki zawód Mechanik przemysłowy (niem. Industriemechaniker) jest częściowo porównywalny z następującymi polskimi zawodami:
Użyteczne informacje na temat priorytetów w nauce porównywanych zawodów można znaleźć w kategoriach informacji „Treść programu nauczania” oraz „Wymiar godzin”.
W systemie dualnym placówką szkoleniową jest przede wszystkim zakład pracy. Dodatkowo istnieje obowiązek uczęszczania do szkoły zawodowej (szkoły zawodowe w Brandenburgii nazywane są "Oberstufenzentren" czyli "Zespoły szkół ponadpodstawowych"). Zakład pracy w którym ma być zatrudniony uczeń informuje go, w której szkole w regionie jest prowadzona nauka jego zawodu.
Oberstufenzentrum Oder Spree, Standort EisenhüttenstadtWarunki rozpoczęcia nauki zawodu
Zasadniczo – tak jak w przypadku wszystkich zawodów wyuczonych na tym poziomie, określonych w niemieckiej Ustawie o kształceniu zawodowym [Berufsbildungsgesetz] lub Ustawie o rzemiośle [Handwerksordnung], nie ma żadnych, prawnie obowiązujących warunków odnośnie konieczności wcześniejszego ukończenia określonego poziomu kształcenia szkolnego lub zawodowego. Przedsiębiorstwa zatrudniają przeważnie kandydatów do nauki zawodu mechanik przemysłowy legitymujących się posiadaniem średniego poziomu wykształcenia wg klasyfikacji niemieckiej, odpowiadającego ukończeniu np. Realschule.
Nauka zawodu w placówkach szkolnych
Szkoły ustalają własne kryteria przyjęcia. Część z nich wymaga posiadania średniego poziomu wykształcenia wg klasyfikacji niemieckiej, odpowiadającego ukończeniu np. Realschule. Informacje na ten temat zawiera bank danych KURSNET.
Pomocne w rozpoczęciu nauki zawodu są organizowane w przedsiębiorstwach przygotowawcze kursy kwalifikacyjne [Einstiegsqualifizierung, w skrócie EQ]. Informacje na ten temat można znaleźć tutaj.
Wymagany poziom wykształcenia wg przepisów prawnych
Według Ustawy o kształceniu zawodowym [Berufsbildungsgesetz] nie ma żadnych warunków odnośnie konieczności wcześniejszego ukończenia określonego poziomu kształcenia szkolnego.
Wymagany poziom wykształcenia w praktyce
W roku 2008 spośród osób rozpoczynających naukę tego zawodu 58% posiadało średni poziom wykształcenia wg klasyfikacji niemieckiej, a 22% ukończyło wcześniej Hauptschule (niższy poziom wykształcenia). Jeden procent osób rozpoczynających naukę nie ukończył wcześniej żadnej szkoły.
Nauka zawodu trwa 3,5 roku.
Po spełnieniu określonych warunków możliwe jest skrócenie okresu nauki zawodu.
Podczas nauki zawodu uczniowie zdobywają w przedsiębiorstwie umiejętności i wiedzę w zakresie co najmniej jednego z następującychkierunków zawodowych:
- Budowa urządzeń precyzyjnych
- Utrzymanie i konserwacja
- Budowa maszyn i urządzeń
- Technika produkcyjna
Konkretny kierunek zawodowy ustalany jest przez przedsiębiorstwo, w którym odbywa się nauka zawodu.
Nauka zawodu podzielona jest na zdobywanie kwalifikacji podstawowych, wspólnych dla wszystkich zawodów związanych z obróbką metali w przemyśle, oraz odpowiednich kwalifikacji fachowych. Kwalifikacje podstawowe zdobywane są przez cały okres nauki równolegle z kwalifikacjami fachowymi, specyficznymi dla danego zawodu.
W ramach kwalifikacji podstawowych uczniowie zdobywają przykładowo wiedzę z zakresu:
- oceny właściwości materiału i zachodzących w nim zmian, doboru materiału odpowiednio do jego przeznaczenia i obchodzenia się z materiałem,
- utrzymania obrabiarek w gotowości do pracy oraz wykonywania przy ich pomocy części i elementów konstrukcyjnych,
- dokonywania przeglądów, utrzymania w odpowiednim stanie i konserwacji środków produkcji oraz prowadzenia dokumentacji tych czynności,
- czytania dokumentacji technicznej dotyczącej ustawień obrabiarek i obsługiwania systemów sterujących,
- transportu, magazynowania i zabezpieczenia materiałów i gotowych produktów,
- pozyskiwania niezbędnych do wykonania danego zlecenia norm technicznych i informacji, ich sprawdzania oraz wykorzystania,
- planowania i realizacji procesów i poszczególnych czynności produkcyjnych z uwzględnieniem wymogów ekonomicznych i wyznaczonych terminów oraz dokonywania wyboru priorytetów w wypadkach odstępstw od harmonogramu.
Poza tymuczniom przekazuje się informacje z następujących zakresów:
- w jaki sposób zorganizowane jest przedsiębiorstwo, w którym odbywają naukę zawodu oraz jak funkcjonują zaopatrzenie, sprzedaż i administracja,
- jakie wzajemne prawa i obowiązki wynikają z umowy o naukę zawodu,
- w jaki sposób stosuje się przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy,
- w jaki sposób przestrzegać i stosować przepisy dotyczące ochrony środowiska.
Specyficzne dla danego zawodu kwalifikacje fachowe obejmują na przykład umiejętności z następujących dziedzin:
- w jaki sposób wykonuje się i dopasowuje części konstrukcyjne z wykorzystaniem kombinacji różnych metod obróbki
- w jaki sposób lokalizuje się zakłócenia w pracy maszyn i systemów oraz jak ograniczać występowanie błędów
- w jaki sposób zapewnić lub poprawić funkcjonowanie maszyn i systemów przy pomocy sterowania, regulacji i monitoringu
- w jaki sposób przygotowuje się plany konserwacji i przeglądów,
- w jaki sposób wykonuje się konstrukcję mechaniczną podzespołów i komponentów elektronicznych,
- w jaki sposób dokonuje się konserwacji, przeglądów, napraw i ulepszeń maszyn i systemów,
- na co należy zwracać uwagę przy czyszczeniu, konserwacji i magazynowaniu części i podzespołów konstrukcyjnych,
- w jaki sposób stosowane są zakładowe systemy zapewnienia jakości oraz jak systematycznie lokalizować, likwidować i dokumentować przyczyny wad jakościowych.
Przedmiotem zajęć teoretycznych w szkole zawodowej są następujące działy tematyczne:
- Wykonywanie elementów konstrukcyjnych przy pomocy narzędzi ręcznych
- Wykonywanie elementów konstrukcyjnych przy pomocy maszyn
- Wykonywanie prostych podzespołów konstrukcyjnych
- Konserwacja systemów technicznych
- Wykonywanie pojedynczych części przy pomocy obrabiarek
- Instalacja i rozruch technicznych systemów sterujących
- Montaż technicznych systemów cząstkowych
- Wykonywanie elementów na obrabiarkach sterowanych numerycznie
- Remonty systemów technicznych
- Wykonawstwo i rozruch systemów technicznych
- Monitoring jakości produktu i procesu technologicznego
- Bieżące utrzymanie systemów technicznych
- Zapewnienie stanu sprawności systemów zautomatyzowanych
- Projektowanie i realizacja systemów technicznych
- Optymalizacja systemów technicznych
Podstawy prawne:
Tekst rozporządzenia na temat nauki zawodu mechanik przemysłowy znajdziesz tutaj.
Tekst ramowego planu nauczania dla zawodu mechanik przemysłowy znajdziesz tutaj.
Zajęcia teoretyczne (wymiar godzin podczas 3,5-letniej nauki zawodu):
Działy tematyczne związane z zawodem:
- Technika produkcyjna (380)
- Zlecenie robocze (320)
- Analiza zlecenia i analiza funkcjonalna (320)
- Zakres przedmiotów obowiązkowych do wyboru (120)
Działy tematyczne obowiązujące dla wszystkich zawodów:
- Gospodarka / polityka (280)
- Komunikacja (100)
- Język angielski (80)
- Wychowanie fizyczne (80)
- Religia (wg tabel ramowego planu nauczania)
Übersicht über die Lernfelder für den Ausbildungsberuf Industriemechaniker/Industriemechanikerin:
- Fertigen von Bauelementen mit handgeführten Werkzeugen (80)
- Fertigen von Bauelementen mit Maschinen (80)
- Herstellen von einfachen Baugruppen (80)
- Warten technischer Systeme (80)
- Fertigen von Einzelteilen mit Werkzeugmaschinen (80)
- Installieren und Inbetriebnehmen steuerungstechnischer Systeme (60)
- Montieren von technischen Teilsystemen (40)
- Fertigen auf numerisch gesteuerten Werkzeugmaschinen (60)
- Instandsetzen von technischen Systemen (40)
- Herstellen und Inbetriebnehmen von technischen Systemen (80)
- Überwachen der Produkt- und Prozessqualität (60)
- Instandhalten von technischen Systemen (60)
- Sicherstellen der Betriebsfähigkeit automatisierter Systeme (80)
- Planen und Realisieren technischer Systeme (80)
- Optimieren von technischen Systemen (60)
Nauka zawodu w zakładzie pracy jest dla ucznia bezpłatna, jednakże w związku z zajęciami w szkole zawodowej mogą powstać koszty związane z zakupem pomocy naukowych (np. literatury fachowej), koszty dojazdów lub zakwaterowania poza miejscem zamieszkania.
Po spełnieniu określonych warunków uczniowie mogą otrzymać stypendium na okres nauki zawodu [Berufsausbildungsbeihilfe, w skrócie BAB]. Informacji na ten temat udzielają odpowiednie terytorialnie Agencje d.s. Pracy. Na temat warunków otrzymania oraz wysokości możliwego stypendium informuje odpowiednia ulotka Federalnej Agencji d.s. Pracy oraz dostępny w sieci kalkulator stypendium na okres nauki zawodu [Berufsausbildungsbeihilfe-Rechner (BAB)].
Wynagrodzenie za okres nauki zawodu
Uczniowie pobierający naukę zawodu w systemie dualnym otrzymują wynagrodzenie za okres nauki. Kształtuje się ono przeważnie na poziomie określonym w układach taryfowych. Jego wysokość jest uzależniona od dziedziny gospodarki, z którą związany jest dany zawód (przemysł i handel, rzemiosło, itp.) oraz od konkretnej branży i terytorialnego zasięgu obowiązywania odpowiedniego układu taryfowego.
Również miasto / region mają decydujący wpływ na wysokość wynagrodzenia w okresie nauki zawodu. Nadal istnieją również różnice między Niemcami Wschodnimi i Zachodnimi.
Przedstawione poniżej dane na temat wysokości wynagrodzenia są danymi orientacyjnymi i nie mogą być podstawą do jakichkolwiek roszczeń.
Uczniowie zawodu mogą otrzymywać około 900 do 1200 Euro wynagrodzenia miesięcznego.
Źródło:
(niem. Datenbank Ausbildungsvergütungen, w skrócie DAV) Federalnego Instytutu Kształcenia Zawodowego (niem. Bundesinstitut für Berufsbildung, w skrócie BIBB)
Zarobki są w znacznym stopniu uzależnione od stawianych w danym wypadku wobec pracownika wymagań. Ponadto z reguły brane są pod uwagę doświadczenie zawodowe i zakres odpowiedzialności.
Poza wynagrodzeniem zasadniczym wypłacane są czasem dodatki i premie, jak np. trzynasta pensja, dodatek urlopowy i dodatkowe świadczenia emerytalne.
Dlatego najlepszym sposobem sprawdzenia aktualnych wynagrodzeń regionalnych są następujące strony internetowe: ...
Dla mechaników przemysłowych mogą obowiązywać różne układy taryfowe. Decyduje o tym branża, w której pracują. W grę mogą wchodzić przykładowo układy taryfowe dla przemysłu gumowego lub dla przemysłu metalowego i elektrotechnicznego.
Adaptacja zawodowa / Możliwości zdobywania kwalifikacji:
Postęp techniczny w dziedzinie metod obróbki materiałów oraz wzrastające ciągle znaczenie mikroprocesorów i urządzeń zautomatyzowanych wymagają również od mechaników przemysłowych gotowości do uzupełniania swojego wykształcenia zawodowego.
Biorąc udział w kursach, szkoleniach i seminariach mogą oni uzupełniać i poszerzać swoją wiedzę fachową i kwalifikacje. Tematami mogą być przykładowo:
- Mechanika i monitoring urządzeń przemysłowych,
- Utrzymanie, naprawy i konserwacja,
- Budowa maszyn, mechanika maszyn, nauka o silnikach,
- Techniki sterowania NC, CNC i DNC,
- Hybrydowe techniki sterowania (hydraulika, pneumatyka, elektro) lub
- Technika i mechanika precyzyjna.
Kształcenie ustawiczne umożliwiające awans zawodowy (po zdobyciu odpowiedniego doświadczenia zawodowego):
Pewne formy kształcenia ustawicznego mogą również ułatwić drogę do awansu zawodowego. Z reguły wymagane jest do tego kilkuletnie doświadczenie zawodowe. Jako przykład może posłużyć tutaj uzyskanie następujących kwalifikacji:
- mistrz w specjalności przemysł metalowy,
- mistrz w specjalności mechanika precyzyjna,
- technik w specjalności technika maszynowa,
- konstruktor.
Osoby, które legitymują się stopniem wykształcenia upoważniającym do podjęcia nauki w szkołach wyższych, mogą starać się o przyjęcie na studia. Dla mechaników przemysłowych w grę wchodzą np. następujące kierunki studiów:
- inżynier dyplomowany (wyższe szkoły zawodowe) – budowa maszyn,
- inżynier dyplomowany (wyższe szkoły zawodowe) – budowa maszyn (technika produkcyjna),
- inżynier dyplomowany (wyższe szkoły zawodowe) – mechatronika,
- inżynier dyplomowany (wyższe szkoły zawodowe) – technika precyzyjna i mikrotechnika.
Przegląd ciekawych możliwości kształcenia ustawicznego można znaleźć pod adresem www.ihk-projekt.de a www.khoderland.de
Linki do stron i portali niemieckojęzycznych:
Karriere im Maschinenbau
Portal internetowy Stowarzyszenia Niemieckich Producentów Maszyn i Urządzeń [Verband deutscher Maschinen- und Anlagenbau e.V.] poświęcony nauce zawodu, studiom i praktykom zawodowym na kierunkach związanych z budową maszyn
metallhandwerk.de
Strona internetowa, której wydawcą jest Niemieckie Zrzeszenie Rzemiosł Branży Metalowej [Bundesverband Metall - Vereinigung Deutscher Metallhandwerke]
www.dvs-verlag.de
Wydawnictwo DVS-Verlag zajmujące się technikami spawalniczymi i pokrewnymi jest wydawcą wielu czasopism fachowych dla przemysłu metalowego i ceramicznego. Na portalu internetowym DVS prowadzona jest niewielka giełda wolnych miejsc pracy dla fachowców z tych branż
www.techniker-forum.de
Informacje, niezależne doradztwo i opisy praktycznych doświadczeń związane tytułem zawodowym technika z egzaminem państwowym
Linki do stron i portali niemieckojęzycznych:
Aktualne miejsca nauki zawodu w Brandenburgii Wschodniej:
Obszerna oferta, zwłaszcza w dziedzinie zawodów technicznych:
Oferty miejsc pracy i giełda możliwości podjęcia nauki zawodu z podziałem na branże:
Duża giełda ofert pracy dla wykwalifikowanego i niewykwalifikowanego personelu dla przemysłu, rzemiosła i handlu. Ogłoszenia zamieszczane są przeważnie przez firmy zajmujące się pośrednictwem pracy:
Giełda pracy dla budownictwa. Spektrum ofert sięga od architekta do prostych zawodów rzemieślniczych, uwzględnia także całą paletę zawodów z branży handlu materiałami budowlanymi: