Opiekun wychowawca osób niepełnosprawnych jest zawodem regulowanym w Niemczech przez prawo krajów związkowych, który zdobywa się w systemie szkolnym lub w ramach form kształcenia ustawicznego w szkołach zawodowych (niem.Berufsfachschule) i koledżach zawodowych (niem. Berufskolleg).
Ukończenie nauki zawodu z wynikiem pozytywnym daje prawo do posługiwania się tytułem zawodowym Opiekun wychowawca osób niepełnosprawnych (niem. Staatlich anerkannter / geprüfter Heilerziehungspfleger, Staatlich anerkannte / geprüfte Heilerziehungspflegerin).
Opiekunowie wychowawcy osób niepełnosprawnych zajmują się udzielaniem osobom niepełnosprawnym pomocy pedagogicznej, pomocy w praktycznych sytuacjach życiowych oraz pielęgniarskiej. Towarzyszą swoim podopiecznym w pokonywaniu codziennych trudności w ramach stacjonarnych i ambulatoryjnych form opieki.
Przejmują wszystkie zadania, wynikające ze szczególnej sytuacji życiowej osób z niepełnosprawnością fizyczną, umysłową i psychiczną. Ich celem jest udzielenie swoim podopiecznym pomocy w prowadzeniu możliwie samodzielnego trybu życia przy zachowaniu możliwie największego komfortu życiowego. W związku z tym wspierają swoich podopiecznych w wykonywaniu codziennych czynności, jak np. zakupy, przygotowanie posiłków lub higiena osobista i wzmacniają ich zdolność coraz bardziej samodzielnego radzenia sobie z tymi wyzwaniami w miarę indywidualnych możliwości. Równocześnie opiekunowie wychowawcy osób niepełnosprawnych troszczą się o to, aby powierzone ich opiece dzieci, młodzież i dorośli czuli się bezpieczni, niezależnie od tego czy ma to miejsce w domach pobytu stałego, domach opieki, przedszkolach, warsztatach zajęciowych dla osób niepełnosprawnych, klinikach psychiatrycznych, czy też w prywatnych gospodarstwach domowych. Praca z osobami o dużym stopniu niepełnosprawności wymaga przy tym często dużego wysiłku fizycznego, gdyż podnoszenie lub wspieranie tych osób, czy też przenoszenie ich do innego łóżka może być bardzo żmudne i fizycznie męczące. Niezbędne są tu duża cierpliwość i silne nerwy, ale także duże poczucie odpowiedzialności.
Opiekunowie wychowawcy osób niepełnosprawnych, jako traktujący z szacunkiem swoich podopiecznych partnerzy, wspierają w indywidualny sposób osoby niepełnosprawne i towarzyszą im w procesie ich osobistego rozwoju. Pobudzają ich do malowania, majsterkowania i muzykowania, podejmują wspólne wycieczki lub organizują inne formy spędzania wolnego czasu. Z dużą dozą empatii i cierpliwości uaktywniają zdolności swoich klientów, rozbudzają w nich nowe zainteresowania oraz pomagają im w zdobyciu umiejętności radzenia sobie samemu. Wspierają u otaczanych opieką osób ich zdolność do życia w grupie i starają się o to, aby wprowadzić ich w życie szkolne lub zawodowe. Opierają się przy tych na planach wsparcia, które opracowują i omawiają wspólnie z innymi specjalistami lub służbami zajmującymi się opieką. Są przy tym w ciągłym dialogu z podopiecznymi i ich najbliższymi – przede wszystkim z rodzicami, krewnymi i przyjaciółmi. Na tej postawie inicjują działania terapeutyczne i organizują ich realizację.
Radzenie sobie osób niepełnosprawnych z codziennością często niesie ze sobą wyzwania. Opiekunowie wychowawcy osób niepełnosprawnych muszą umieć radzić sobie w odpowiedni sposób z depresjami, wybuchami wściekłości i innymi zachowaniami, które często mogą być rudne do zrozumienia. Uważnie obserwują i rozpoznają nastroje swoich podopiecznych, są otwarci na ich problemy, udzielają im pocieszenia i potrafią cieszyć się wraz z nimi nawet małymi postępami. Zachowują przy tym jednak stale niezbędny do wypełnienia swoich zadań zawodowych, profesjonalny dystans.
Obszary działalności:
Działalność opiekunów wychowawców osób niepełnosprawnych prowadzona jest w ramach służb sprawujących opiekę ambulatoryjną oraz placówek półstacjonarnych i stacjonarnych, np.:
- Służby sprawujące opiekę ambulatoryjną:
- Placówki opieki półstacjonarnej:
- Placówki opieki stacjonarnej:
Niemiecki zawód opiekun wychowawca osób nieopełnosprawnych (nazwa niemiecka: Heilerziehungspfleger/-in) jest częściowo porównywalny z polskim zawodem:
Użyteczne informacje na temat priorytetów w nauce porównywanych zawodów można znaleźć w kategoriach informacji „Treść programu nauczania” oraz „Wymiar godzin”.
Warunki podjęcia nauki są regulowane prawem poszczególnych krajów związkowych.
Najczęściej do rozpoczęcia nauki zawodu w formie szkolnej lub kształcenia ustawicznego wymagane jest:
Zaliczone jako okres odbytej nauki zawodu mogą zostać:
W określonych przypadkach (w zależności przepisów krajowych lub wymogów konkretnej szkoły)należy przedłożyć:
W niektórych placówkach szkolnych wymagane jest wcześniejsze ukończeni kursu pierwszej pomocy. W placówkach szkolnych i placówkach kształcenia ustawicznego prowadzonych przez kościoły i organizacje wyznaniowe może być wymagane zaświadczenie o przynależności do odpowiedniej wspólnoty wyznaniowej.
Kandydaci do odbycia kształcenia w niepełnowymiarowym trybie zaocznym muszą przedłożyć dokumenty potwierdzające, że pracują zawodowo w odpowiedniej placówce, w wymiarze godzin stanowiącym przynamniej połowę średniego, tygodniowego czasu pracy, obowiązującego w danym regionie. Warunkiem rozpoczęcia nauki zawodu może być również przedłożenia zaświadczenia o znalezieniu miejsca odbywania praktyk w ramach pozaszkolnej, praktycznej nauki zawodu.
Nauka zawodu w systemie szkolnym bądź kształcenia ustawicznego trwa w pełnowymiarowym trybie dziennym 2 do 3 lat, a w trybie zaocznym 3 do 4,5 roku.
Skrócenie okresu trwania nauki zawodu lub kształcenia ustawicznego jest możliwe po spełnieniu określonych warunków, jak np. wcześniejsza praktyka w zawodzie lub zdobyte wcześniej wykształcenie.
Nauka zawodu opiekun wychowawca osób niepełnosprawnych w systemie szkolnym bądź kształcenia ustawicznego obejmuje zajęcia teoretyczne i praktyczne. Zajęcia te odbywają się w szkołach zawodowych (niem.Berufsfachschule) i koledżach zawodowych (niem. Berufskolleg). Zajęcia uzupełnia praktyczna nauka zawodu prowadzona w placówkach pomocy dla osób niepełnosprawnych.
W niepełnowymiarowych, zaocznych formach nauczania praktyczne doświadczenia mogą być zdobywane podczas realizowanej równolegle do nauki pracy zawodowej. Praktyki zawodowe są realizowane w formie zblokowanej lub jeden bądź dwa dni w tygodniu. Z reguły po ukończeniu nauki zawodu w systemie szkolnym lub kształcenia ustawicznego należy zaliczyć roczną praktykę podyplomową. W niektórych przypadkach, aby umożliwić uzyskanie uprawnień do podjęcia studiów wyższych w szkołach oferowana jest możliwość zaliczenia dodatkowych przedmiotów.
Dokładne informacje nt. programu nauczania można uzyskać bezpośrednio w wybranych szkołach.
Zajęcia teoretyczne są podzielone na następujące działy tematyczne:
- Dział tematyczny obowiązujący dla wszystkich zawodów (480 godzin):
- Dział tematyczny związany z zawodem (1920 godzin):
- Zakres nieobowiązkowy do wyboru umożliwiający uzyskanie uznawanej w całych Niemczech tzw. małej matury zawodowej (120 godzin)
Praktyczna nauka zawodu:
- jest realizowana w trzech różnych obszarach zatrudnienia i trwa w ciągu trzech lat nauki zawodu w pełnowymiarowym trybie szkolnym 1200 godzin, a w trybie zaocznym 200 godzin.
Obszarami zatrudnienia mogą być:
- Sfera opieki stacjonarnej:
- Społeczno-wychowawcze placówki wsparcia dla osób niepełnosprawnych:
- Placówki wsparcia dla osób niepełnosprawnych:
- Służby zajmujące się opieka ambulatoryjną:
Z kształceniem mogą być związane koszty, w szczególności opłaty za zajęcia lub czesne (przede wszystkim w prywatnych placówkach edukacyjnych) oraz opłaty za przyjęcie do szkoły i opłaty egzaminacyjne. Z zajęciami teoretycznymi związane są koszty zakupu pomocy naukowych (np. literatury fachowej). W czasie zajęć praktycznych potrzebna będzie odzież robocza. Poza tym należy się liczyć z kosztami dojazdów lub kosztami zakwaterowania poza miejscem zamieszkania.
Za czas poświęcony na uczęszczanie do placówek oferujących naukę zawodu w systemie szkolnym lub w ramach form kształcenia ustawicznego nie jest wypłacane wynagrodzenie.
Za praktyczną część nauki zawodu wynagrodzenie może być wypłacane.
Jeżeli praktyczna część nauki zawodu jest zaliczana w formie pracy zawodowej, uczniowie otrzymują odpowiednie wygrodzenie za pracę.
Jeżeli wymagana praktyka zawodowa jest zaliczana w placówkach komunalnych lub w instytucjach, które opierają swoje systemy wynagrodzeń o układy taryfowe obowiązujące w placówkach komunalnych, wynagrodzenie za praktykę wynosi 1300 euro miesięcznie.
Przyporządkowanie do uregulowanych układami taryfowymi grup zarobkowych jest uzależnione na przykład od tego, jakim poziom wykształcenia legitymuje się dany pracownik, czy ukończył którąś z form kształcenia ustawicznego, jak duży jest zakres odpowiedzialności oraz jaki jest poziom doświadczenia zawodowego. Na wysokość zarobków wpływają także czynniki o charakterze regionalnym i branżowym.
Podane tu przykładowe wynagrodzenia zasadnicze mają charakter orientacyjny i mają za zadanie zobrazowanie rozpiętości zarobków. Nie mogą one stanowić podstawy do jakichkolwiek roszczeń.
W przypadku zaszeregowania do grupy zarobkowej 7, na poziomach od 1 do 6 osoby zatrudnione w pomocniczych zawodach medycznych w placówkach finansowanych ze środków komunalnych otrzymują miesięczne wynagrodzenie brutto w wysokości od 2.115 do 2.767 euro.
Źródło: Układ taryfowy dla pracowników służb publicznych (niem. Tarifvertrag für den öffentlichen Dienst, w skrócie TVöD).
W przypadku osób zatrudnionych w zawodach medycznych w placówkach finansowanych ze środków komunalnych bądź federalnych obowiązuje Układ taryfowy dla pracowników służb publicznych (niem. Tarifvertrag für den öffentlichen Dienst, w skrócie TVöD).
Zdobywanie kwalifikacji i specjalizacja
Spektrum tematyczne form kształcenia ustawicznego dającego możliwość adaptacji zawodowej jest szerokie i sięga od pedagogiki leczniczej i specjalnej poprzez rehabilitację, aż po kierunki pielęgniarskie. Opiekunowie wychowawcy osób niepełnosprawnych, którzy chcieliby się wyspecjalizować w którejś z dziedzin zawodowych, również znajdą dla siebie odpowiednie oferty, np. w takich dziedzinach jak np. praca w warsztatach zajęciowych dla osób niepełnosprawnych.
Studia
Opiekunowie wychowawcy osób niepełnosprawnych, którzy legitymują się stopniem wykształcenia upoważniającym do podjęcia nauki w szkołach wyższych, mogą podjąć studia i uzyskać np. tytuł licencjata na kierunku pedagogika lecznicza. Po spełnieniu określonych warunków możliwe jest podjęcie studiów również bez posiadania stopnia wykształcenia upoważniającego do podjęcia nauki w szkołach wyższych.
Kursy kwalifikacyjne:
Kierunki studiów:
Linki do stron i portali niemieckojęzycznych:
Publiczne forum poświęcone pracy opiekunów wychowawców osób niepełnosprawnych:
www.hep-forum.eu
Strona internetowa z obszernym systemem informacji dla osób niepełnosprawnych i ich najbliższych:
www.familienratgeber.de
Strona internetowa Federalnego Zrzeszenia Zawodowego Opiekunów Wychowawców Osób Niepełnosprawnych w Niemczech (niem. Bundesberufsverband Heilerziehungspflege in Deutschland e.V.):
http://www.berufsverband-hep.de/
Strona internetowa Federalnej Grupy Roboczej Szkół dla Opiekunów Wychowawców Osób Niepełnosprawnych w Niemczech (niem. Bundesarbeitsgemeinschaft der Ausbildungsstätten für Heilerziehungspflege in Deutschland e.V.):
http://www.baghep.de
Linki do stron i portali niemieckojęzycznych:
Oferty miejsc pracy organizacji diakońskiej Wichern Diakonie z Frankfurtu nad Odrą:
http://www.wichern-ffo.de/de/stellenangebote/stellenangebote/
Oferty miejsc pracy organizacji Caritas:
Giełda pracy Federalnej Agencji ds. Pracy (Bundesagentur für Arbeit) z podziałem na dziedziny zawodowe i regiony:
http://jobboerse.arbeitsagentur.de
Ogólna giełda pracy z podziałem na dziedziny zawodowe:
Ogólna giełda pracy z funkcją wyszukiwania ofert w regionach:
Giełda pracy z podziałem na branże i regiony:
Duża giełda pracy dla zawodów medycznych.
